1) Siyasi Örgütler
a) Birleşmiş Milletler
24 Ekim 1945 yılında 51 ülke bir araya gelerek New York’ta kurulmuştur.
Kuruluş Amacı
İkinci Dünya Savaşı’nı kazanan ülkeler tarafından savaş sonunda ortaya çıkabilecek anlaşmazlıkları çözmektir.
Dünya’da barış ve huzurun sağlanması amaçlanmıştır.
Türkiye Birleşmiş Milletlerin kurucu üyeleri arasında yer almaktadır.
192 üyesi vardır.
Birleşmiş Milletler Teşkilatının Organları
Genel Kurul
Genel Sekreterlik
Güvenlik Konseyi
Ekonomik ve Sosyal Konsey
Uluslararası Adalet Divanı
Vesayet Konseyi
Kurucu üye ülkelerden 5 daimi ülke alınan kararları veto etme hakkına sahiptir. Bu ülkelerin onaylamadığı kararlar yürürlüğe giremez.
Çin, ABD, Fransa,İngiltere, Rusya (ÇAFİR)
Not: Türkiye kurucu ülkeler arasında olmasına rağmen veto etme hakkına sahip değildir.
Genel Sekreterlik Birleşmiş Milletler Teşkilatının en üst idari organıdır.
Birleşmiş Milletler Teşkilatının Yardımcı Organları
Unesco: Bilim ve Kültür Örgütü
Unicef: Çocuklara Yardım Fonu
Fao: Gıda ve Tarım Örgütü
WHO: Dünya Sağlık Örgütü
WTO: Dünya Ticaret Örgütü
ILO: Uluslararası Çalışma Örgütü
IMF: Dünya Para Fonu
b) İslam Konferansı Örgütü
İKÖ, 25 Eylül 1969’da Fas Krallığı’nın başkenti olan Rabat’ta kurulmuştur.
Kuruluşun en önemli sebebi İsrail’in 21 Ağustos 1969’da Filistin kenti ve İslam dünyasının en kutsal simgelerinden olan El-Aksa camisinin bulunduğu Kudüs’ü işgal etmesiydi.
Suudi Arabistan’ın baş kenti Cidde, İKÖ’nün ilk genel sekreterliğinin merkezi olarak belirlenmişti.
1972 Şubat’ında Rabat’ta yapılan konferansta ise İKÖ’nün işbirliği alanları genişletilerek manevi-politik ortaklığın yanı sıra sosyal, ekonomik, kültürel ve bilimsel alanlarda da işbirliği ilerletildi.
Kuruluş Amacı
İslam Ülkeleri arasındaki yakınlığın ve işbirliğin artırılması
Müslüman halkların çıkarlarını ve güvenliğini korumak ve mücadelelerini desteklemek.
Üye devletler arasında Siyasal, ekonomik, kültürel, bilimsel ve sosyal işbirliğini arttırmak.
Müslümanlarca kutsal olarak kabul edilen yerlerin korunması
Filistin Halkı’nın mücadelesini ve bağımsızlık haklarını desteklemek ve savunmak
Her türlü sömürgeci yaklaşımın ortadan kaldırılmasını sağlamak
2)Askeri Örgütler
a) NATO (Kuzey Atlantik Antlaşması Örgütü)
9 Nisan 1949 tarihinde Washington’da kurulmuştur.
Kuruluş Amacı
II. Dünya Savaşı’ndan sonra Rusya'ya karşı ABD’nin desteğini alarak Avrupa’nın güvenliğini sağlamak amacıyla kurulmuştur.
Üye ülkelerden herhangi biri tehdit altında olduğunda diğer ülkelerin destek vermesi kararlaştırılmıştır.
Türkiye 1952 yılında üye olmuştur.
NATO’ya Üye Olan Ülkeler
Almanya, ABD, Belçika , Birleşik Krallık, Bulgaristan, Çek Cumhuriyeti, Danimarka, Estonya, Fransa, Hollanda, İspanya, İzlanda, İtalya, Kanada, Letonya, Litvanya, Lüksemburg, Macaristan, Norveç, Polonya, Portekiz, Romanya, Slovakya, Slovenya, Türkiye ve Yunanistandır.
a) OPEC (Petrol İhraç Eden Ülkeler Örgütü)
1960 yılında Bağdat’ta kurulmuştur.
Kurucu Ülkeler
Suudi Arabistan,Irak, İran, Venezuela, Kuveyt’tir.
Kuruluş Amacı
Petrol fiyatlarının ve üretim miktarlarının belirlenmesidir.
Kurucu ülkeler yeni ülkelerin kuruluşa katılmasını veto etme hakkına sahiptirler.
Sonradan Katılan Ülkeler
Katar, Cezayir, Libya, Nijerya, Endonezya, Gabon, Ekvador, Angola, Birleşik Arap Emirlikleri.
b) OECD (Avrupa Ekonomik Kalkınma ve İş Birliği Örgütü)
1946 yılında kurulan Avrupa Ekonomik İş Birliğinin temelleri üzerine 14 Aralık 1960 yılında imzalanan Paris Antlaşması ile kurulmuştur.
Kuruluş Amacı
Üye ülkelerdeki halkın yaşam standardını yükseltmek
Ekonomik dengesizliği ortadan kaldırılmasını sağlamak
Dünya ekonomisinin geliştirilmesine destek vermek
Üye Ülkeler
Avrupa ülkeleri (Finlandiya hariç), ABD, Kanada, Japonya, Avustralya, Yeni Zelanda.
Türkiye 1948 yılında üye olmuştur.
c) IMF (Uluslararası Para Fonu)
I. ve II. Dünya Savaşı’ndan sonra Avrupa ülkeleri ekonomik kriz yaşarken ihracatı ve altın stokları artan ABD, diğer ülkeleri ekonomik yönden destekleyecek konuma gelmiştir.
Bu amaçla;
1944 yılında 44 devletin katılımıyla kurulmuştur.
IMF, 1947 yılında fiili olarak çalışmalara başlamıştır.
Türkiye 1947 yılında üye olmuştur.
2007 yılında Sırbistan Karadağ’ın katılımı ile IMF’ye üye ülke sayısı 185 olmuştur.
IMF’nin Amaçları
Dünya para meselelerinin çözülmesi için ülkeler arasında iş birliği sağlamak
Ülkelerin ödeme güçlüğü çekmemesi için gerekli çözümler üretmek
Devalüasyonları engellemek (Devalüasyon; bir devletin resmi para biriminin diğer ülke dövizleri karşısında değer kaybettirilmesidir.)
Dünya ticaretinin dengeli şekilde gelişmesini sağlamak
Üye devletlerin istihdamını arttırmak
Üye devletlerin yüksek büyüme hızına ulaşmasını sağlamak
Not: IMF ödeme güçlükleri çeken devletlere kısa vadeli krediler vererek Dünya ticaretinin canlılığını korumayı hedefler.
IMF, bilançoları fazla veya açık veren ülkelere müdahele etme hakkına sahiptir.
d) Dünya Bankası
II. Dünya Savaşı’ndan sonra uluslararası Yeniden Yapılanma ve Kalkınma Bankası (IBRD) adıyla kurulmuştur.
1947 yılında Birleşmiş Milletlerin özerk uzman kuruluşlarından biri olma özelliği kazanmıştır.
Günümüzde 181 üyesi vardır. Bunlardan 11’i banka sermayesinin %55’ine sahiptir.
Türkiye’nin sermayedeki payı ve oy yüzdesi %0,5’tir.
Dünya Bankası;
Guvernörler Kurulu
İcra Direktörler Kurulu
Başkanlık Organları tarafından yönetilmektedir.
4) Çevre Örgütleri
a) Greenpeace
Dünya çapında çevre olaylarına duyarlılığı artırmak için 1971 yılında kurulmuştur.
Çalışmalarını bağımsız olarak yürütebilmek için;
Devletlerden, şirketlerden ya da siyasi partilerden bağış ve sponsorluk kabul etmez.
Sadece bireylerden maddi ve manevi destek alır.
Çalışmalarını basın yoluyla duyurur ve şiddete başvurmaz.
24 ulusal ve 4 bölgesel ofisi vardır.
1992 yılında Türkiye’de ofisini açmıştır.
Başlıca Amaçları
Küresel ısınmanın durdurulması,
Fosil yakıtların kademeli olarak sonlandırılması ve yenilebilir enerji kaynaklarının teşvik edilmesi,
Kimyasal silahlanma ve kirliliğe son verilmesi,
Zehirli kimyasalların ortadan kaldırılması,
Okyanus ve ormanların korunması
Ticari amaçlı balina avının kontrol altına alınması
Hayvan ve bitki soylarının yok olmasının önlenmesi
B. Bölgesel Örgütler
18 Nisan 1951 tarihinde: Belçika, Hollanda, Almanya, Lüksemburg, Fransa, İtalya arasında imzalanan Paris Antlaşması ile kurulmuştur.
Günümüzde AB’ye üye sayısı 27’ye çıkmıştır.
AB’ye Üye Ülkeler
1. Hollanda 15. Letonya
2. Belçika 16. Litvanya
3. Lüksemburg 17. Polonya
4. Almanya 18. Çek Cumhuriyeti
5. Fransa 19. Avusturya
6. İtalya 20. Slovenya
7. İngiltere 21. Slovakya
8. İspanya 22. Macaristan
9. Portekiz 23. Romanya
10. İsveç 24. Bulgaristan
11. Finlandiya 25. Yunanistan
12. Danimarka 26. Malta
13. Estonya 27. Güney Kıbrıs Rum Cumh.
14. İrlanda
Kuruluş Amacı
Üye ülkeleri arasında; ekonomi, tarım, hizmet, rekabet gibi birçok alanda ortak politika oluşturmaktır.
Amsterdam Antlaşması (1999) ve Nice Antlaşması (2003) sonrasında Avro ortak para birimi olarak kullanılmıştır.
AB Üyesi Olup Avro Kullanmayan Ülkeler
İngiltere, İsveç, Danimarka, Çek Cumhuriyeti, Estonya, Letonya, Macaristan, Romanya, Polonya, Bulgaristan.
Şengen Antlaşması
AB ülkelerinin kendi aralarında vize kullanmadan serbest dolaşım hakkıdır.
İngiltere ve İrlanda AB üyesi olduğu halde Şengen Antlaşması’na dahil olmamıştır.
AB Üyesi Olup NATO’ya Üye Olmayan Ülkeler
Avusturya, G.Kıbrıs, Finlandiya, Malta, İsveç.
2. NAFTA (Kuzey Amerika Ülkeleri Serbest Ticaret Anlaşması)
ABD, Kanada ve Meksika arasında 1994 yılında yürürlüğe giren ticaret antlaşmasıdır.
Kuruluş Amacı
Kuzey Amerika ülkelerinin başka ülkelere karşı ekonomik yönden güçlenmeleri hedeflenmiştir
3. KEİ (Karadeniz Ekonomik İş Birliği)
Türkiye’nin öncülüğünde 25 Haziran 1992 tarihinde İstanbul’da kurulmuştur.
Kuruluş Amacı
Bölgesel olarak kalkınmak
Karadeniz havzasının barış, istikrar ve refah bölgesi olmasını sağlamak
Üye Ülkeler
Türkiye, Romanya, Gürcistan, Moldova, Azerbaycan, Bulgaristan, Ermenistan, Yunanistan, Rusya, Arnavutluk, Ukrayna.
4. AGİT (Avrupa Güvenlik Ve İş Birliği Teşkilatı)
Kuruluş Amacı
Avrupa’nın bölünmüşlüğüne son verilmesi
Güvenlik ve istikrarın sağlanması
Üye devletler arasında iş birliğinin geliştirilmesi
Örnek: Interpol
Türkiye 1999’da üye olmuştur.
G-8 Ülkeleri
Önemli sanayileşmiş ülkeler tarafından ekonomik politikaların koordinasyonunu sağlamak amacıyla 1975 yılında kurulmuştur.
1997 yılından itibaren AB’nin temsilcileri de zirvelere katılmıştır.
Rusya 1991’de katılmıştır.
Üye Ülkeler
Almanya, Fransa, ABD, İtalya, İngiltere, Japonya, Kanada, Rusya
G-20 Ülkeleri
1994 Meksika - Peso krizi, 1997 Asya krizi, 1998 Rusya krizi nedeniyle küresel ekonomik ve mali istikrarın sağlanması ve teşvik edilmesi amacıyla kurulmuştur.
Üye Ülkeler
Türkiye, Arjantin, Avustralya, Brezilya, Kanada, Çin, Fransa, Almanya, Hindistan, Endonezya, İtalya, Japonya, Meksika, Rusya, S.Arabistan, G.Afrika Cumhuriyeti, G.Kore, İngiltere, ABD, AB.
Ayrıca IMF ve Dünya Bankası toplantılara katılmaktadır.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder