İKLİM VE HAVA DURUMU
İklim: Atmosfer olaylarının uzun yıllar geniş alanda gösterdiği ortalama duruma (en az 40-50 yıl) iklim denir.
Hava Durumu: Atmosfer olaylarının kısa süreli dar alanlarda gösterdiği ortalama duruma denir.
Not: Ekvatoral ve kutup kuşağı hariç diğer yerlerde hava durumuna bakarak iklim hakkında tahmin yürütülemez.
İKLİM VE HAVA DURUMUNUN KARŞILAŞTIRILMASI
1. İkim geniş sahaları kapsar, hava durumu dar sahaları kapsar.
2. İklim uzun süreli atmosfer olaylarını, hava durumu kısa süreli hava olaylarını inceler.
3. İklimde değişkenlik az hava durumunda fazladır.
4. İklimde kurak, yağışlı, soğuk,gibi ifadeler, hava durumunda rüzgarlı, güneşli, yağmurlu gibi ifadeler kullanılır
HAVA KÜTLESİ: Sıcaklık ve nem bakımından aynı özelliği gösteren atmosferin geniş parçalarına hava kütlesi denir.
KLİMATOLOJİ: İklimi, iklim karakterlerini ve dağılışını inceleyen bilimdir.
METEOROLOJİ: Hava olaylarının kısa süreli durumunu inceler.
SİNOPTİK HARİTA: Hava durumunu bildiren haritalara denir.
RASAT
Meteoroloji istasyonlarında iklim elemanlarına ait değerlerin aletli ya da aletsiz ölçülerek kayda geçirilmesine gözlem ya da rasat denir. Rasatlar genellikle 7-14-21 saatlerinde yapılır. Rasat için kullanılan aletler:
Termometre: Sıcaklık
Barometre: Basınç
Higrometre: Nem
Evaporimetre: Buharlaşma
Anenometre: Rüzgar
ATMOSFER
Dünyamızı çepeçevre saran gaz bulutlarına denir.
Nefes alınan küre manasına gelir.
Atmosfer yerin derinliklerinde çıkan gazların dünyanın etrafında, yerçekiminin etkisiyle tutulması sonucu oluşmuştur.
İlk çıkan gaz su buharıdır.
Atmosferin şekli dünyanın şekli gibidir.
ATMOSFERİN ÖZELLİKLERİ
1. Hayat için gerekli gazları bulundurur.
2. İklim olayları meydana gelir.
3. Güneşten gelen ve canlılar için zararlı olan ışınları süzer.
4. Dünyamızın aşırı ısınmasını ve soğumasını önler.
5. Dünyamızla birlikte dönerek sürtünmeden doğacak yanmayı önler.
6. Meteorların yeryüzüne düşmesini engeller.
7. Güneş ışınlarının dağılmasını sağlayarak, gölgede kalan yerlerin de aydınlanmasına vesile olur.
8. Sesi, ışığı ve sıcaklığı iletir.
9. Rüzgar sayesinde gündüz olan yerlerin aşırı sıcak, gece olan yerlerin aşırı soğuk olmasını engeller.
ATMOSFERİN KATLARI
En alt kattır. Kalınlığı ekvatordan, kutuplara doğru azalır.
Sebep ekvatorda alçak basınç ve yerçekiminin azlığı, kutuplarda ise yüksek basınç ve yerçekiminin fazla oluşudur.
En önemlisi de iklim olayları burada oluşur.
Troposfer de buluna gazlar:
Miktarı değişmeyen gazlar: %78 Azot, %21 Oksijen, %1 Diğer Gazlar
Su Buharı;
a) İklimin oluşmasını ve yağısı sağlar.
b) Sıcaklığı tutar ve uzaya kaçmasını engeller.
c)Boğazımızın ve derimizin kurumasını engeller.
d)Bakterilerin yaşamasını sağlar.
Karbondioksit;
a) Isıyı emme ve saklama yeteneğine sahiptir.
b) Azaldığında buzul çağı yaşanmış arttığında Karbon devri yaşanmıştır.
Not: Troposferde yukarılara çıkıldıkça sıcaklık her 200metrede 1 ºC azalır aşağılara inildikçe de artar.
2. STRATOSFER
Troposferin üstünde 17-30 km’ler arasındaki tabakadır.
İklim olayları görülmez.
Sıcaklık değişimi azdır.
Yerçekimi azaldığı için cisimler gerçek ağırlıklarını kaybederler.
3. MEZOSFER
Kalınlığı 30-80km arasındadır. Ayrıca Şemosfer de denir. İki katmana ayrılır.
a) Ozonosfer: Bu tabakada ozon gazı bulunur.
Ozon: Oksijen gazının güneş ışınları tarafından parçalanmasıyla oluşur.
Fırtınalı havalarda ozon gazı artar.
Güneşten gelen zararlı ışınları süzer.
Canlıların koruyucu katıdır.
Sıcaklık -50 dereceye kadar düşer.
b) Kemosfer:
Az miktarda zararlı ışınların tutulması burada görülür.
Güneşten gelen bazı ışınları atmosfere yansıtır.
4. İYONOSFER
Kalınlığı 80-100 km arasındadır.
Bu tabakada gazlar iyonlarına ayrıldığı için iyonlar arasında elektron alışverişi fazladır.
Bunun için haberleşme sinyalleri ve radyo dalgaları buradan yansır.
5. EKSOSFER
Gazlar son derece seyrek olduğu için dış sınırı kesin olarak tespit edilemeyen bu tabakada yoğun röntgen ışınları vardır.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder