Türkiye’de Ticaret

Türkiye’de Ticaret

Ticaret

Kar elde etmek amacıyla mal ve hizmetlerin alınıp satılmasına ticaret denir.
Ticaret Karayolu ve demiryolu ağlarının gelişmesi, bütün bölgeleri birbirine bağlamış ve bölgesel pazarların giderek önem kazanmasını sağlamıştır.
Ticareti Etkileyen Unsurlar: Nüfus – Yerleşme, Yollar – Ulaştırma ve Ekonomi – Üretim
Ticaret Üç Şekilde Gerçekleşir
1. İç Ticaret
2. Dış Ticaret
3. Transit Ticaret

1. İç Ticaret
Ülke sınırları içinde, bölge ve bölümler arasında yapılan ticarete iç ticaret denir.
İç Ticaretin Gelişmesini Sağlayan Faktörler
Her bölgede yetiştirilen tarım ürünlerinin farklı olması
Sanayi kuruluşlarının bölgelere göre farklı yoğunlukta olması
Bölgeler arasında ekonomik dağılımının farklı olması
Ulaşımın gün geçtikçe gelişmesi
Ulaşım yollarına uzak olan şehirlerde iç ticaret gelişmemiştir.
Örnek: Sinop, Muş, Kilis, Kırklareli gibi.
Ulaşım yolları üzerinde olan şehirlerde iç ticaret gelişmiştir.
Örnek: Kayseri, Konya, Gaziantep, Eskişehir gibi.
Geniş ticaret sahasına sahip büyük merkezlerde iç ticaret çok fazla gelişmiştir.
Örnek: İstanbul, Ankara, İzmir gibi.

Türkiye’de İç Ticaret ve Dağıtım Merkezleri
A. Büyük Şehirler
Bu kentler, hem üretim hem de tüketim merkezleridir.
İhraç ve ithal edilen ürünler tüm ülkeye dağıtılır.
Örnek: İstanbul, İzmir, Ankara, Bursa, Gaziantep, Adana gibi.

İstanbul
Türkiye’nin en büyük ticaret merkezidir.
İthal edilen ve Türkiye’de üretilen ürünlerin ülkenin her yerine dağıtıldığı genel merkez konumundadır.
İstanbul Ticaret Odası ve İstanbul Menkul Kıymetler Borsası önemli ticaret kuruluşları arasında yer alır.
İstanbul ayrıca Türkiye’nin en önemli turizm merkezlerinden biridir.

İzmir
Türkiye’nin ikinci büyük ticaret merkezidir.
İzmir limanının hinterlandının geniş olması ve İzmir çevresinde yetiştirilen ürünlerin ürün çeşidinin ve ihraç değerinin yüksek olması (pamuk, tütün, üzüm, incir gibi) ilin ticari önemini artırmıştır.
İzmir Fuarı ve İzmir Ticaret Borsası İzmir’in ticari yönden gelişmesini sağlayan en önemli nedenler arasında yer alır.

B. Orta Büyüklükteki Şehirler
Bu şehirlerin etki alanları sınırlıdır.
Büyük merkezlerde üretilen ürünler bu bölgelere getirilerek pazarlanır. Bu nedenle bölgesel ticaret merkezleri halindedir.

 C. Sanayi Faaliyet Bölgeleri
Sanayi faaliyetlerinin yoğunlaştığı İstanbul, İzmit, Sakarya, Bursa gibi merkezler ile maden rezervleri bakımından zengin olan bölgelerdir.
Ticari açıdan çekim ve dağıtım merkezidir.
Nüfus yoğunlukları fazla olduğundan tüketimin de yoğun olduğu merkezlerdir.

D. Turizm Bölgeleri
Turizm merkezleri özellikle sezonda artan talebe bağlı olarak büyük tüketim merkezleri haline dönüşürler.
Örnek: Antalya, Marmaris, Çeşme, Bodrum, Kuşadası

E. Tarım Bölgeleri
Tarımsal faaliyetlerin yoğun olduğu alanlarda ticaret gelişmiştir.
Bu bölgeler ile iç ve dış pazarlara ürünler gönderen dağıtım bölgeleridir.
Örnek:
Karadeniz tarım bölgesinde: Çay ve Fındık
Akdeniz tarım bölgesinde: Turunçgil
İç Anadolu tarım bölgesinde: Tahıl
Ege tarım bölgesinde: Üzüm ve İncir gibi

F. Hal, Pazar, Panayır ve Fuarlar
Hal
Yaş meyve ve sebzenin satışa çıkartıldığı yerlerdir.
Haftanın her gününde açıktır.
Pazar
Haftanın belli günlerinde alışverişin yapıldığı yerlerdir.
Panayır
Yılın belli dönemlerinde belli bir süre için kurulan ve sergi niteliği taşıyan alışveriş alanlarıdır.
Fuar
Ticaret, sanayi, tarım ve kültür alanlarında bölge ve ülke imkanlarının gücünü tanıtmak, üreticilerle tüketicileri buluşturmak için kurulur.
Ayrıca fuarlar eğlence ve turizm merkezi olma özelliğine de sahiptirler.

2. Dış Ticaret
Ülkeler arasında çeşitli malların alınıp satılmasına dış ticaret denir.
İhracat: Bir ülkenin başka ülkelere yaptığı dışsatıma denir.
İthalat: Bir ülkenin başka ülkelerden dışalıma denir.
Not: Gelişmiş ülkeler ham madde ithal edip, buna karşılık sanayi ürünleri ihraç ederken, gelişmemiş ülkeler, sanayi ürünleri ithal edip, buna karşılık ham madde ihraç eder.
Dış Ticaret Açığı: Bir ülkenin ithalat giderlerinin ihracat gelirlerinden fazla olmasına denir.
Dış Ticaret Fazlası: Bir ülkenin ihracat gelirlerinin ithalat giderlerinden fazla olmasına denir.
Dış Ticaret Hacmi: Bir ülkenin yaptığı ihracat ve ithalat toplamına denir.
Not: Dış ticaret hacmi gelişmiş ülkelerde fazla iken, gelişmemiş ülkelerde azdır.

Türkiye’nin İthal Ettiği Ürünler
Fabrika kurmaya yarayan aletler
Makine ve elektrikli ev gereçleri
Kara taşıtları
Petrol, ilaç ve kimyasal maddeler
Silah ve optik araçlar
Tropikal ürünler (Muz, kahve, hurma, pirinç, kivi)
Türkiye’nin İthalatında İlk Beş Ülke: Rusya, Çin, Fransa, Almanya, İtalya.

3. Transit Ticaret
Bir ülkenin başka bir ülkenin ulaşım yollarını kullanarak yapmış olduğu ticarete transit ticaret denir.
Türkiye’nin transit ticaretteki önemi büyüktür.
Bu durumun nedenleri;
Asya, Avrupa ve Afrika kıtaları arasında köprü görevi yapması,
İstanbul ve Çanakkale boğazlarına sahip olmasıdır.
Üç tarafının denizlerle çevrili olmasıdır.

Serbest Bölge Ticareti
Ülkelerin ürettikleri çeşitli malları, belirli yerlerde kurulan pazarlarda gümrük vergisi olmadan pazarlanmasına serbest bölge ticareti denir.
Türkiye’de Serbest Ticaret Bölgesi Olan Bazı İller: İstanbul,Antalya, İskenderun, İzmir, Mersin, Trabzon