İngiltere

İngiltere

İngiltere’nin Genel Özellikleri
1. Coğrafi Konum
Avrupa’nın kuzeybatısında bir ada ülkesidir.
Dört ülkenin birleşmesiyle oluşan Birleşik Krallık’tır.
Bu ülkeler İngiltere, Galler, İskoçya, Kuzey İrlanda.
Doğusunda: Kuzey Denizi
Kuzeybatı ve Güneybatısında: Atlas Okyanusu
Güneyinde: Manş Denizi yer alır.
Not: İngiltere ile Fransa arasında; Manş Denizi ve Dover Boğazı yer alır.

2. Yer Şekilleri
Büyük bir bölümü düzlüktür (Ovalar ve alçak platolar).
Dağlık alanları ülkenin kuzey, orta ve güneybatısında yer alır.
Kıyılarında; Haliç, Falez, Koy ve körfez bulunur (Buzulların etkisiyle oluşmuştur.)
En Önemli Akarsuları; Thames, Severn.

3. İklim Ve Bitki Örtüsü
Ilıman okyanusal iklim görülür.
Bu durumun nedeni;
Batı Rüzgârı
Gulf Stream sıcak su akıntısıdır.
Her mevsim yağışlıdır.
Yağış ve akarsu rejimleri düzenlidir.
Ormanlar ve çayırlar yer alır.
Not: İngiltere eskiden gür ormanlarla kaplıyken günümüzde ormanların tahrip edilip; çayırlara ve tarım alanlarına dönüştürülmesiyle orman alanları azalmıştır.

4. Nüfus Ve Yerleşme
Nüfusu 58.700.000’dir.
Nüfusun %89’u kentte, %11’i kırda yaşar.
Nüfus artış hızı düşüktür.
Ortalama yaşam süresi uzundur.
Erkeklerde: 75 Kadınlarda: 80
Nüfusun Yoğun Olduğu Şehirler
Londra, Liverpool, Glasgow, Manchester, Birmingham, Edinburgh

5. Tarım Ve Hayvancılık
Topraklarının büyük bir bölümü tarıma elverişlidir.
Tarımla uğraşan nüfus azdır (%4).
İntansif tarım tekniği ile yüksek verim elde edilir.
Yetiştirilen başlıca tarım ürünleri:
Patates, Sebze, Şeker pancarı, Tahıl, Meyve
Her mevsim yağışlı bir iklim görüldüğünden çayır ve otlaklar geniş yer kaplamaktadır.
Süt üretimine yönelik büyükbaş hayvancılık yapılmaktadır.

6. Ekonomi
Dünya’da sanayileşmenin ilk yaşandığı ülke İngiltere’dir.

Sanayi Devrimi sonucunda,
Yünlü dokumanın yerini pamuklu dokuma almış ve böylece sanayi devrimi başlamıştır.
İlk sanayi şehri Manchester’dir (1750).
Buhar, kömür ve demirin ortak kullanımıyla demiryolu ulaşım ağı gelişmiştir.
Demiryolu ulaşım ağının gelişmesi, fabrikaların uzak yerlere kurulmasına imkan sağlamış, böylece İngiltere’de sanayi her yere yayılmaya başlamıştır.

İngiltere’nin Sanayi Devrimi’yle Birlikte Doğum Oranının (Çocuk Nüfusunun) Artmasını İstemesinin Nedenleri
Çocukların emirlere itaat etmesi,
Çocukların işçi ücretlerinin düşük olması,
Çocukların hızlı ve hareket kabiliyetlerinin yüksek olmasıdır.
Sanayi Devrimi’yle kırdan kente yoğun göçler yaşanmıştır.
En Çok Göç Alan Yerler
Manchester, Londra, Liverpool, Birmingham.
İngiltere’nin en önemli yer altı kaynakları ülkenin geçmişte sanayileşmesini sağlayan taş kömürü ve Kuzey Denizi’nden bol miktarda çıkarılan petrol ve doğalgaz’dır.

Sanayinin Oldukça Gelişmiş Olduğu Ülkede Başlıca Sanayi Kolları
Otomotiv, Demir-çelik, Gemi, Uçak, Dokuma, Makine sanayidir.
Ayrıca İngiltere ticaret, sigortacılık, bankacılık ve turizmden büyük gelir elde etmektedir.
Ülke dışarıya daha çok sanayi ürünleri ve kimyasal maddeler ihraç ederken, gıda maddeleri ve çeşitli ham maddeler ithal etmektedir.

Enerji Taşımacılığı

Enerji Taşımacılığı
Petrol ve doğal gazın tankerlerle taşınmasının çevre kirliliğine neden olması ve ekonomik olarak pahalı olması bu enerji kaynaklarının boru hatlarıyla taşınmasını zorunlu hale getirmiştir.
Türkiye’nin Önemi
Türkiye, zengin petrol ve doğal gaz kaynaklarına sahip olan Hazar Havzası ve Orta Doğu ülkeleri ile büyük bir Pazar olan sanayileşmiş Batı ülkeleri arasında oluşturduğu köprü nedeniyle bölgede jeopolitik anlamda kilit ülkedir.
Hazar Bölgesi Enerji Kaynakları
Hazar Havzası’ndaki enerji kaynakları Orta Doğu’nun zengin enerji kaynaklarına alternatif olarak görülmektedir.
Kazakistan ve Azerbaycan petrolü ile Türkmenistan doğal gazı aşağıda belirtilen üç önemli hatla dünya piyasalarına ulaştırılmaktadır.

1. Tengiz (Kazakistan) – Novorossisk (Rusya) Petrol Boru Hattı
1580 km uzunluğunda ve yıllık 26 milyon ton taşıma kapasitesine sahiptir.
2. Atirau (Rusya) – Şamara (Rusya) Boru Hattı
Yıllık 15 milyon ton taşıma kapasitesine sahiptir.
3. Bakü – Tiflis – Ceyhan Boru Hattı (Azerbaycan – Gürcistan – Türkiye)
1730 km uzunluğunda ve yıllık 50 milyon ton taşıma kapasitesine sahiptir.
Şu anda faaliyette bulunan boru hatlarının gelecekte yetersiz olacağı görülmektedir.
Bu nedenle, Hazar Bölgesi’nde petrol ve doğal gazı taşıyacak yeni projeler ortaya çıkmıştır.
Bu Projeler:
1. Nabucco Doğal Gaz Boru Hattı
3. Kazakistan – Türkmenistan – İran Petrol Boru Hattı
2. Kazakistan – Çin Petrol Boru Hattı
4. Bakü – Tiflis – Erzurum – Ankara Doğal Gaz Boru Hattı

Türkiye’yi Enerji Koridoru Yapacak Projeler

 1. Bakü - Tiflis - Ceyhan Petrol Boru Hattı
BTC boru hattıyla Azerbaycan petrolü Ceyhan’dan dünya pazarına sevk edilmektedir.
BTC boru hattı sayesinde Türk boğazlarındaki petrol tankerlerinin transit geçişini azaltarak çevre güvenliğine katkıda bulunmaktadır.

2. Aktau - Bakü - Tiflis - Ceyhan Petrol Boru Hattı
(Kazak Petrolleri BTC’ye Bağlanacak)
Kazakistan’ın Kaşagan yataklarından çıkartılan petrolün Hazar Denizi’nin altından Aktau-Bakü arasına döşenecek yeni bir boru hattına aktarılması kararlaştırıldı.
Kazakistan’ın Bakü-Tiflis-Ceyhan Boru Hattı Projesine Katılmasının Nedenleri
Kazak petrollerinin büyük bir kısmının Amerikan şirketleri tarafından işletilmesi
Petrol üretiminin her geçen yıl artması
Mevcut yolların yetersiz kalması


3. Bakü - Tiflis - Erzurum Doğal Gaz Boru Hattı (Şah Deniz Projesi)
Hazar Denizi’ndeki Şahdeniz yataklarından çıkartılan doğal gaz Türkiye üzerinden Avrupa’ya ulaştırılacaktır


4. Hazar - Türkiye - Avrupa Doğal Gaz Boru Hattı
(Nabucco Projesi)
a. Bakü-Tiflis-Erzurum-Yunanistan-İtalyan Hattı
b. Bakü-Tiflis-Erzurum-Bulgaristan-Romanya-Macaristan- Avusturya-Almanya Hattı
Hazar Bölgesi’ndeki doğal gazın Türkiye üzerinden Orta Avrupa’ya taşınmasıdır.
Bu proje Türkiye ile AB’nin gelecekteki doğal gaz gereksiniminin karşılanmasına büyük katkıda bulunacak.
Rusya'nın gazına olan bağımlılığı azaltacaktır.


5. Kerkük - Yumurtalık Petrol Boru Hattı
Türkiye’nin 1976’da gerçekleştirdiği Irak-Türkiye Ham Petrol Boru Hattı Projesi 1/3 kapasite ile çalışıyor.
1990 Körfez krizi nedeniyle kapatılmıştır.
1997’de insani amaçlı kullanıma izin verilmiştir.


6. Rusya - Ukrayna - Romanya - Bulgaristan Doğal Gaz Boru Hattı
Rusya’daki doğal gazı Avrupa’ya taşıyan boru hattıdır.
Ukrayna’nın olumsuz tavırları hem Rusya’yı hem de Avrupa ülkelerini rahatsız etmektedir.
Bu nedenle Rusya, Ukrayna’nın yerine Türkiye’den (Karadeniz) geçen yeni bir proje düşünmektedir.

 
7. İran - Türkiye - Almanya Doğal Gaz Boru Hattı
İran doğal gazının Türkiye üzerinden Avrupa’ya ulaştırmaktır.
Projenin Yapılma Amacı
Nabucco Projesiyle devre dışı kalan İran’ın Avrupa’ya
doğal gaz satmak istemesidir.



8. Irak - Suriye - Mısır - Türkiye - Avrupa 
Doğal Gaz Boru Hattı
Mısır, Suriye ve Irak’taki doğal gazın Türkiye üzerinden
Avrupa’ya taşınması amaçlanmıştır.
Bu proje ile Türkiyenin bölgedeki etkinliğinin artması beklenmektedir.

 
9. Türkmenistan - Türkiye - Almanya Doğal Gaz Boru Hattı
Türkiye ve Avrupa’nın 2000’li yıllarındaki doğal gaz gereksinimi için bu proje hazırlanmıştır.
Türkmenistan ile 29 Ekim 1998 günü ikili anlaşma imzalandı.
Bakü-Ceyhan Petrol Boru Hattı’na paralel bir yol izlenmektedir.

Sıcak Çatışma Bölgeleri

Sıcak Çatışma Bölgeleri

 
Orta Doğu
Önemi
Dünya petrol rezervlerinin büyük bölümüne sahip olması
Kutsal mekanları barındırması
Önemli ticaret yollarının kavşak noktasında bulunması
Orta Doğu’da tarihten günümüze gelen iki önemli sorun vardır:
Petrol sorunu
Su sorunu

Petrol Sorunu
Orta Doğu’da petrol arama ve işletme imtiyazları elde etmek, hatta tümüne sahip olmak için ülkeler birbirleriyle mücadele etmektedirler.
Orta Doğu’da İngiltere, Rusya ve ABD arasındaki mücadeleler II. Dünya Savaşı döneminde petrole olan ihtiyacın artmasıyla başlamıştır.
Günümüzde ABD ve müttefikleri Irak'ı işgal etmiştir.

Su Sorunu
Dünya genelinde su sıkıntısı çeken 26 ülkeden 14’ü Orta Doğu’da yer almaktadır.
Orta Doğu’da su rezervi bakımından en avantajlı ülke Türkiye’dir.
Orta Doğu’da su sorununun temel nedeni ülkeler arasında ortak kullanıma açık olan su rezervlerinin paylaşılmasından kaynaklanmaktadır.
Ortak Kullanıma Açık Olan En Önemli Akarsular
Fırat. Dicle ve Nildir.
Not: Orta Doğu’da yaşanan su sorunu; Suudi Arabistan,  Umman ve   Yemen ülkelerini ilgilendirmemektedir.
Fırat ve Dicle Nehirleri
Türkiye - Irak ve Suriye arasında zaman zaman anlaşmazlıklar çıkmıştır.
Nil Nehri
Mısır’ın Nil Nehri üzerinde büyük ayrıcalıklara sahip olması, büyük tehdit oluşturmaktadır.
Uzmanlar ileride Mısır ile; Etiyopya, Uganda, Tanzanya, Kenya ülkelerinin sorun yaşayacağını ileri sürmüşlerdir.

Orta Doğu’daki Bazı Sorunlar

Küresel Ve Bölgesel Örgütler

Küresel ve Bölgesel Örgütler

A. Küresel Örgütler
1) Siyasi Örgütler
a) Birleşmiş Milletler
24 Ekim 1945 yılında 51 ülke bir araya gelerek New York’ta kurulmuştur.
Kuruluş Amacı
İkinci Dünya Savaşı’nı kazanan ülkeler tarafından savaş sonunda ortaya çıkabilecek anlaşmazlıkları çözmektir.
Dünya’da barış ve huzurun sağlanması amaçlanmıştır.
Türkiye Birleşmiş Milletlerin kurucu üyeleri arasında yer almaktadır.
192 üyesi vardır.
Birleşmiş Milletler Teşkilatının Organları
Genel Kurul
Genel Sekreterlik
Güvenlik Konseyi
Ekonomik ve Sosyal Konsey
Uluslararası Adalet Divanı
Vesayet Konseyi
Kurucu üye ülkelerden 5 daimi ülke alınan kararları veto etme hakkına sahiptir. Bu ülkelerin onaylamadığı kararlar yürürlüğe giremez.
Çin, ABD, Fransa,İngiltere, Rusya (ÇAFİR)
Not: Türkiye kurucu ülkeler arasında olmasına rağmen veto etme hakkına sahip değildir.
Genel Sekreterlik Birleşmiş Milletler Teşkilatının en üst idari organıdır.
Birleşmiş Milletler Teşkilatının Yardımcı Organları
Unesco: Bilim ve Kültür Örgütü
Unicef: Çocuklara Yardım Fonu
Fao: Gıda ve Tarım Örgütü
WHO: Dünya Sağlık Örgütü
WTO: Dünya Ticaret Örgütü
ILO: Uluslararası Çalışma Örgütü
IMF: Dünya Para Fonu

b) İslam Konferansı Örgütü
İKÖ, 25 Eylül 1969’da Fas Krallığı’nın başkenti olan Rabat’ta kurulmuştur.
Kuruluşun en önemli sebebi İsrail’in 21 Ağustos 1969’da Filistin kenti ve İslam dünyasının en kutsal simgelerinden olan El-Aksa camisinin bulunduğu Kudüs’ü işgal etmesiydi.
Suudi Arabistan’ın baş kenti Cidde, İKÖ’nün ilk genel sekreterliğinin merkezi olarak belirlenmişti.
1972 Şubat’ında Rabat’ta yapılan konferansta ise İKÖ’nün işbirliği alanları genişletilerek manevi-politik ortaklığın yanı sıra sosyal, ekonomik, kültürel ve bilimsel alanlarda da işbirliği ilerletildi.
Kuruluş Amacı
İslam Ülkeleri arasındaki yakınlığın ve işbirliğin artırılması
Müslüman halkların çıkarlarını ve güvenliğini korumak ve mücadelelerini desteklemek.
Üye devletler arasında Siyasal, ekonomik, kültürel, bilimsel ve sosyal işbirliğini arttırmak.
Müslümanlarca kutsal olarak kabul edilen yerlerin korunması
Filistin Halkı’nın mücadelesini ve bağımsızlık haklarını desteklemek ve savunmak
Her türlü sömürgeci yaklaşımın ortadan kaldırılmasını sağlamak

2)Askeri Örgütler
a) NATO (Kuzey Atlantik Antlaşması Örgütü)
9 Nisan 1949 tarihinde Washington’da kurulmuştur.
Kuruluş Amacı
II. Dünya Savaşı’ndan sonra Rusya'ya karşı ABD’nin desteğini alarak Avrupa’nın güvenliğini sağlamak amacıyla kurulmuştur.
Üye ülkelerden herhangi biri tehdit altında olduğunda diğer ülkelerin destek vermesi kararlaştırılmıştır.
Türkiye 1952 yılında üye olmuştur.
NATO’ya Üye Olan Ülkeler
Almanya, ABD, Belçika , Birleşik Krallık, Bulgaristan, Çek Cumhuriyeti, Danimarka, Estonya, Fransa, Hollanda, İspanya, İzlanda, İtalya, Kanada, Letonya, Litvanya, Lüksemburg, Macaristan, Norveç, Polonya, Portekiz, Romanya, Slovakya, Slovenya, Türkiye ve Yunanistandır.

3) Ekonomik Örgütler
a) OPEC (Petrol İhraç Eden Ülkeler Örgütü)
1960 yılında Bağdat’ta kurulmuştur.
Kurucu Ülkeler
Suudi Arabistan,Irak, İran, Venezuela, Kuveyt’tir.
Kuruluş Amacı
Petrol fiyatlarının ve üretim miktarlarının belirlenmesidir.
Kurucu ülkeler yeni ülkelerin kuruluşa katılmasını veto etme hakkına sahiptirler.
Sonradan Katılan Ülkeler
Katar, Cezayir, Libya, Nijerya, Endonezya, Gabon, Ekvador, Angola, Birleşik Arap Emirlikleri.

b) OECD (Avrupa Ekonomik Kalkınma ve İş Birliği Örgütü)
1946 yılında kurulan Avrupa Ekonomik İş Birliğinin temelleri üzerine 14 Aralık 1960 yılında imzalanan Paris Antlaşması ile kurulmuştur.
Kuruluş Amacı
Üye ülkelerdeki halkın yaşam standardını yükseltmek
Ekonomik dengesizliği ortadan kaldırılmasını sağlamak
Dünya ekonomisinin geliştirilmesine destek vermek
Üye Ülkeler
Avrupa ülkeleri (Finlandiya hariç), ABD, Kanada, Japonya, Avustralya, Yeni Zelanda.
Türkiye 1948 yılında üye olmuştur.

c) IMF (Uluslararası Para Fonu)
I. ve II. Dünya Savaşı’ndan sonra Avrupa ülkeleri ekonomik kriz yaşarken ihracatı ve altın stokları artan ABD, diğer ülkeleri ekonomik yönden destekleyecek konuma gelmiştir.
Bu amaçla;
1944 yılında 44 devletin katılımıyla kurulmuştur.
IMF, 1947 yılında fiili olarak çalışmalara başlamıştır.
Türkiye 1947 yılında üye olmuştur.
2007 yılında Sırbistan Karadağ’ın katılımı ile IMF’ye üye ülke sayısı 185 olmuştur.
IMF’nin Amaçları
Dünya para meselelerinin çözülmesi için ülkeler arasında iş birliği sağlamak
Ülkelerin ödeme güçlüğü çekmemesi için gerekli çözümler üretmek
Devalüasyonları engellemek (Devalüasyon; bir devletin resmi para biriminin diğer ülke dövizleri karşısında değer kaybettirilmesidir.)
Dünya ticaretinin dengeli şekilde gelişmesini sağlamak
Üye devletlerin istihdamını arttırmak
Üye devletlerin yüksek büyüme hızına ulaşmasını sağlamak
Not: IMF ödeme güçlükleri çeken devletlere kısa vadeli krediler vererek Dünya ticaretinin canlılığını korumayı hedefler.
IMF, bilançoları fazla veya açık veren ülkelere müdahele etme hakkına sahiptir.

d) Dünya Bankası
II. Dünya Savaşı’ndan sonra uluslararası Yeniden Yapılanma ve Kalkınma Bankası (IBRD) adıyla kurulmuştur.
1947 yılında Birleşmiş Milletlerin özerk uzman kuruluşlarından biri olma özelliği kazanmıştır.
Günümüzde 181 üyesi vardır. Bunlardan 11’i banka sermayesinin %55’ine sahiptir.
Türkiye’nin sermayedeki payı ve oy yüzdesi %0,5’tir.
Dünya Bankası;
Guvernörler Kurulu
İcra Direktörler Kurulu
Başkanlık Organları tarafından yönetilmektedir.

4) Çevre Örgütleri
a) Greenpeace
Dünya çapında çevre olaylarına duyarlılığı artırmak için 1971 yılında kurulmuştur.
Çalışmalarını bağımsız olarak yürütebilmek için;
Devletlerden, şirketlerden ya da siyasi partilerden bağış ve sponsorluk kabul etmez.
Sadece bireylerden maddi ve manevi destek alır.
Çalışmalarını basın yoluyla duyurur ve şiddete başvurmaz.
24 ulusal ve 4 bölgesel ofisi vardır.
1992 yılında Türkiye’de ofisini açmıştır.
Başlıca Amaçları
Küresel ısınmanın durdurulması,
Fosil yakıtların kademeli olarak sonlandırılması ve yenilebilir enerji kaynaklarının teşvik edilmesi,
Kimyasal silahlanma ve kirliliğe son verilmesi,
Zehirli kimyasalların ortadan kaldırılması,
Okyanus ve ormanların korunması
Ticari amaçlı balina avının kontrol altına alınması
Hayvan ve bitki soylarının yok olmasının önlenmesi

B. Bölgesel Örgütler

1. Avrupa Birliği (AB)
18 Nisan 1951 tarihinde: Belçika, Hollanda, Almanya, Lüksemburg, Fransa, İtalya arasında imzalanan Paris Antlaşması ile kurulmuştur.
Günümüzde AB’ye üye sayısı 27’ye çıkmıştır.
AB’ye Üye Ülkeler
1. Hollanda         15. Letonya
2. Belçika           16. Litvanya
3. Lüksemburg   17. Polonya
4. Almanya         18. Çek Cumhuriyeti
5. Fransa             19. Avusturya
6. İtalya               20. Slovenya
7. İngiltere           21. Slovakya
8. İspanya            22. Macaristan
9. Portekiz           23. Romanya
10. İsveç              24. Bulgaristan
11. Finlandiya      25. Yunanistan
12. Danimarka     26. Malta
13. Estonya          27. Güney Kıbrıs Rum Cumh.
14. İrlanda
Kuruluş Amacı
Üye ülkeleri arasında; ekonomi, tarım, hizmet, rekabet gibi birçok alanda ortak politika oluşturmaktır.
Amsterdam Antlaşması (1999) ve Nice Antlaşması (2003) sonrasında Avro ortak para birimi olarak kullanılmıştır.
AB Üyesi Olup Avro Kullanmayan Ülkeler
İngiltere, İsveç, Danimarka, Çek Cumhuriyeti, Estonya, Letonya, Macaristan, Romanya, Polonya, Bulgaristan.
Şengen Antlaşması
AB ülkelerinin kendi aralarında vize kullanmadan serbest dolaşım hakkıdır.
İngiltere ve İrlanda AB üyesi olduğu halde Şengen Antlaşması’na dahil olmamıştır.
AB Üyesi Olup NATO’ya Üye Olmayan Ülkeler
Avusturya, G.Kıbrıs, Finlandiya, Malta, İsveç.

2. NAFTA (Kuzey Amerika Ülkeleri Serbest Ticaret Anlaşması)
ABD, Kanada ve Meksika arasında 1994 yılında yürürlüğe giren ticaret antlaşmasıdır.
Kuruluş Amacı
Kuzey Amerika ülkelerinin başka ülkelere karşı ekonomik yönden güçlenmeleri hedeflenmiştir

3. KEİ (Karadeniz Ekonomik İş Birliği)
Türkiye’nin öncülüğünde 25 Haziran 1992 tarihinde İstanbul’da kurulmuştur.
Kuruluş Amacı
Bölgesel olarak kalkınmak
Karadeniz havzasının barış, istikrar ve refah bölgesi olmasını sağlamak
Üye Ülkeler
Türkiye, Romanya, Gürcistan, Moldova, Azerbaycan, Bulgaristan, Ermenistan, Yunanistan, Rusya, Arnavutluk, Ukrayna.

4. AGİT (Avrupa Güvenlik Ve İş Birliği Teşkilatı)
Kuruluş Amacı
Avrupa’nın bölünmüşlüğüne son verilmesi
Güvenlik ve istikrarın sağlanması
Üye devletler arasında iş birliğinin geliştirilmesi
Örnek: Interpol
Türkiye 1999’da üye olmuştur.

G-8 Ülkeleri
Önemli sanayileşmiş ülkeler tarafından ekonomik politikaların koordinasyonunu sağlamak amacıyla 1975 yılında kurulmuştur.
1997 yılından itibaren AB’nin temsilcileri de zirvelere katılmıştır.
Rusya 1991’de katılmıştır.
Üye Ülkeler
Almanya, Fransa, ABD, İtalya, İngiltere, Japonya, Kanada, Rusya

G-20 Ülkeleri
1994 Meksika - Peso krizi, 1997 Asya krizi, 1998 Rusya krizi nedeniyle küresel ekonomik ve mali istikrarın sağlanması ve teşvik edilmesi amacıyla kurulmuştur.
Üye Ülkeler
Türkiye, Arjantin, Avustralya, Brezilya, Kanada, Çin, Fransa, Almanya, Hindistan, Endonezya, İtalya, Japonya, Meksika, Rusya, S.Arabistan, G.Afrika Cumhuriyeti, G.Kore, İngiltere, ABD, AB.
Ayrıca IMF ve Dünya Bankası toplantılara katılmaktadır.

Türkiye’deki Bölgesel Kalkınma Projeleri

Türkiye’deki Bölgesel Projeler

A. Uygulanmakta Olan Projeler  
Güneydoğu Anadolu Projesi (GAP)
Kapsadığı İller:Adıyaman, Kilis, Batman, Mardin, Şanlıurfa, Siirt, Diyarbakır, Şırnak, Gaziantep

Amacı
1. Bölgenin gelir düzeyini ve hayat standardını yükseltmek
2. Sulamalı tarımı yaygınlaştırmak
3. Nadas alanlarını ortadan kaldırmak
4. Tarımsal üretimi ve verimi artırmak
5. Tarımsal ürün çeşitliliğini artırmak
6.Tarıma dayalı fabrikalar kurmak
7. İş imkanlarını artırarak işsizliği önlemek ve bölgenin göç vermesini engelleyip göç almasını sağlamak
8. Bölgenin eğitim, sağlık, ulaşım gibi hizmet sektörlerini geliştirmek

B. Fizibilite Çalışmaları Tamamlanan Projeler  
1. Doğu Anadolu Projesi (DAP)
Kapsadığı İller: Gümüşhane ,Erzurum, Bayburt, Kars, Erzincan, Ardahan, Tunceli, Iğdır, Elazığ, Ağrı, Malatya,Van, Bingöl, Bitlis, Muş, Hakkari,
Amacı
1. Bölgenin sosyal, kültürel ve ekonomik açıdan kalkınmasını sağlamak
2. Bölgenin ekonomisi tarım ve hayvancılığa dayandığı için;
tarım ve hayvancılığın geliştirilmesi,
Hayvan ve tarım ürünlerinin ıslah edilmesi,
iç ticarette Doğu Anadolunun öneminin artırılması amaçlanmıştır.

2. Zonguldak, Bartın, Karabük Projesi (ZBK)
Kapsadığı İller: Zonguldak, Bartın, Karabük

Bölgede Hakim Olan Ekonomik Etkinlik
1. Demir - çelik sanayi
2. Kömür işletmesidir.
Projenin Yapılma Nedeni
1. Taş kömürü işletmesinden istenilen verimin elde edilememesi
2. 1990 yılında 299 milyon dolar, 1995 yılında 526 milyon dolar zarar
Amacı
1.Demir-çelik sektöre yeni yatırım alanları açmak
2. Uzun ve orta vadeli bölgesel gelişme planı hazırlamak
3. Bölgede yatırım alanları oluşturmak
Kömür işletmelerinin kapatılması bölge ekonomisine büyük zarar vereceği için bu proje ile çeşitli önlemler alınarak tesisin varlığını sürdürmesi planlanmaktadır.
Bu amaçla proje tamamlandığında;
1. Kardemir modernize edilecektir.
2. Filyos’ta liman yapılacak, Ereğli ve diğer limanlar Karadeniz’e açılacaktır.
3. Atıkların değerlendirilmesi ile yeni yatırımlar yapılacaktır.
4. Üretim ve çeşitlilik artırılacaktır.
5. Besilicilik teşvik edilecektir.
6. Ulaştırma alt yapısı tamamlanacaktır.
7. Organize sanayi bölgesi kurulacaktır.

3. Doğu Karadeniz Projesi (DOKAP)
Kapsadığı İller: Artvin, Ordu, Bayburt, Rize, Giresun, Trabzon, Gümüşhane,

Projenin Yapılma Nedeni
1. Yer şekillerinin engebeli olması
2. Ulaşım ağının gelişmemiş olması
3. Ekonominin sınırlı sayıda sektörlere ve ürünlere bağlı olması
4. İşsizlik ve buna bağlı olarak bölge dışına göçlerin yaşanması
5. Kişi başına düşen milli gelirin az olması
Amacı
1. Ekonomik yapıyı güçlendirmek
2. Gelir düzeyini yükseltmek ve bölge içi gelir dağılımını iyileştirmek
3. Bölgenin sosyal yönden gelişmesini sağlamak
4. Bölgenin doğal kaynaklarını koruyarak sürdürülebilir kalkınmasını sağlamak
5. Ulaşım ve iletişim hizmetlerini geliştirmek
6. Kıyı kesimde ürün çeşitliliğini artırmak
7. İç kesimlerde sulamaya bağlı olarak ürün çeşitliliğini artırmak
8. Mevcut işletmeleri desteklemek ve yeni işletmeler kurmak
9. Turizm faaliyetlerini geliştirmek

4. Yeşilırmak Havzası Gelişim Projesi
Kapsadığı İller: Amasya, Samsun, Çorum, Tokat

Projenin Yapılma Nedeni
Yeşilırmak havzasında akım düzensizliğinden kaynaklanan; taşkın, su, erozyon, çevre kirliliği sorunlarının çözümlenmesi planlanmaktadır.
Amacı
1. Havzanın ekolojik dengesini bozmayacak en uygun ve en ekonomik arazi kullanımının planlanması
2. Doğal kaynakların etkin bir şekilde kullanılması
3. Meraların ıslahı
4. Düzenli şehirleşme ve sanayileşmenin sağlanması
5. Orman alanlarının belirlenmesi
Proje Tamamlandığında
1. Tarım ve sanayi geliştirilecek
2. Planlı kentleşme sağlanacak
3. İnşaat, ulaşım hizmetleri geliştirilecek
4. Turizm çeşitlendirilecek
5. Kırsal kesimde sağlık ve sosyal hizmetler artırılacak

Kalkınma Projelerinin Ortak Amaçları
Bölgeyi sanayi ve hizmet merkezi haline getirmek
Tarım ve hayvancılığın gelişmesini sağlamak
Kişi başına düşen milli gelir ile istihdamı artırmak
Bölgedeki sosyal ve ekonomik gelişmişlik farkını azaltmak
Bölge içinde sermaye birikimini sağlamak
Bölge dışına yapılan göçleri azaltmak
Kalkınmayı hızlandıracak faaliyetleri yaygınlaştırmak
Çevreyi korumak, iyileştirmek ve kalkınmanın sürdürülebilirliğini sağlamak

Güneydoğu Anadolu Bölgesi

Güneydoğu Anadolu Bölgesi

Güneydoğu Anadolu Bölgesi’nin Sınırlarının Belirlenmesinde Etkili Olan Kriterler
Güneydoğu Toroslarının güneyinde ova ve platoların geniş yer kaplaması
Orta kesiminde Karaca Volkanik dağının, doğu kesiminde ise Mardin Eşiği’nin yer alması
Karasal iklimin hakim olması
Batı kesiminde Akdeniz ikliminin etkili olması
Türkiye’nin Antepfıstığı üretim bölgesi olması

Güneydoğu Anadolu Bölgesi’nin Genel Özellikleri
1. Yer ŞekilleriYüzölçümü bakımından en küçük olan bölgedir.
Bölgenin yer şekilleri genellikle düzdür.
A) Dağları
Karacadağ, Mazıdağı, Mardin Eşiği
B) Platoları
Gaziantep, Adıyaman, Şanlıurfa
C) Ovaları
Altınbaşak (Harran), Ceylanpınar, Suruç, Birecik
D) Akarsuları
Fırat ve Dicle
E) Göl
Doğal gölü olmayan tek bölgedir.


2. İklimi
Bölgenin batısında (Gaziantep çevresinde) Akdeniz iklimi görülürken, geri kalan yerlerinde karasal iklim görülür.
Yazlar çok sıcak ve kurak geçer.
En fazla yağış kış mevsiminde düşer.
Konveksiyonel (yükselim) yağışları görülür.
Yıllık yağış miktarı 400 - 700 mm arasında değişir.
Orman alanlarının en az olduğu bölgedir.
Not: Güneydoğu Anadolu Bölgesi, İç Anadolu Bölgesi’nden daha fazla yağış almasına rağmen daha kuraktır. Bu durumun nedeni, yaz sıcaklığının ve buharlaşmanın daha fazla olmasıdır.

3. Nüfus Ve Yerleşme
Nüfusu az olmasına karşın yüzölçümünün küçük olması nüfus yoğunluğunun fazla olmasına neden olmuştur.
Kentsel nüfus yoğunluğu fazladır.
Gaziantep bölgenin en fazla gelişmiş şehridir (Önemli ulaşım yolları üzerinde bulunması).
Kırsal kesimlerde toplu yerleşmeler görülür.
Kırsal kesimlerde kerpiç evler yaygındır.

4. Tarım Ve Hayvancılık
Bölgede GAP’la birlikte tarımsal üretim artmıştır.
Üretiminde Birinci Olduğu Ürünler
Pamuk, antepfıstığı, kırmızı mercimek, karpuz
Ayrıca, Zeytin, tütün, tahıl, pirinçte yetiştirilir.
Küçükbaş hayvancılık yaygındır.

5. Yer Altı Kaynakları
Petrol: Batman, Adıyaman, Siirt, Diyarbakır
Fosfat: Mazıdağı (Mardin)
Doğal Gaz: Çamurlu (Mardin)
Linyit: Cizre, Silopi (Şırnak)
Krom: Gaziantep

6. Sanayi
Petrol Rafinerisi: Batman
Fosfat Fabrikası: Mardin (Mazıdağı)

7. TurizmBaşlıca Turizm Merkezleri
Adıyaman’da Nemrut Dağı
Şanlıurfa’da Halilürrahman Cami ve avlusundaki Balıklı Göl
Hasankeyf’deki tarihi yapılardır.


Güneydoğu Anadolu Bölgesi’nin Bölümleri
Karacadağ volkanik dağı bölgeyi iki bölüme ayırır.
1. Orta Fırat BölümüGaziantep, Adıyaman, Şanlıurfa illeri bulunur.
Sanayisi Dicle Bölümü’ne göre daha fazla gelişmiştir.
2. Dicle BölümüBatman, Siirt, Diyarbakır, Mardin illeri bulunur.


Güneydoğu Anadolu Bölgesi’nin Enleri
1. Yüzölçümünün en küçük olduğu,
2. Doğal gölün olmadığı,
3. Yaz sıcaklığının ve buharlaşmanın en fazla olduğu,
4. Güneşlenme süresinin en uzun olduğu,
5. Bulutlu gün sayısının en az olduğu,
6. Ormanların en az olduğu,
7. Pamuk, kırmızı mercimek, Antep fıstığı ve karpuzun en fazla üretildiği,
8. Petrolün tek çıkartıldığı bölgedir.

Doğu Anadolu Bölgesi

Doğu Anadolu Bölgesi

Doğu Anadolu Bölgesi’nin Sınırlarının Belirlenmesinde Etkili Olan Kriterler
Ortalama yükseltinin fazla olması
Volkanik ve kıvrımlı dağların bulunması
Karasal iklimin görülmesi
Karlı gün süresinin çok uzun olması
Kış mevsiminin uzun ve sert geçmesi
Nüfus ve nüfus yoğunluğunun az olması
Yer altı kaynakları bakımından zengin olması

Doğu Anadolu Bölgesi’nin Genel Özellikleri
1. Yer Şekilleri
Yüzölçümü bakımından 1. sırada yer alır.
Ortalama yükseltisi en fazla ve en engebeli bölgedir.
A) Dağları
Kıvrımlı Dağlar: Genellikle doğu - batı doğrultulu ve üç sıra halinde uzanır.
Volkanik Dağlar: Nemrut, Süphan, Tendürek, Ağrı
B) Ovaları
Sıra dağlar arasında çöküntü ovaları yer almaktadır.
C) Akarsuları
Fırat ve Dicle Basra Körfezi’ne dökülür.
Aras ve Kura Hazar Denizi’ne dökülür.
Akarsularının akımları kış mevsiminde azalırken, ilkbahar başlarında kar erimelerine bağlı olarak artar.
D) Gölleri
Volkanik Set Gölleri: Nazik, Balık, Erçek, Haçlı, Çıldır
Kaldera Gölü: Nemrut Gölü
Karma Oluşumlu Gölü: Van Gölü oluşumunda tektonik ve volkanik set olayları etkili olmuştur.

2. İklimi
Bölgenin Genelinde karasal iklim görülür.
En fazla yağış ilkbahardadır.
Bitki örtüsü uzun boylu çayırlardır.
Erzurum - Kars Çevresinde
Sert karasal iklim görülür.
En fazla yağış ilkbahar sonu yaz başlarında görülür.
Bitki örtüsü uzun boylu çayırlardır.
İklimin karasal ve ortalama yükseltinin fazla olmasından dolayı,
Yıllık sıcaklık farkı fazladır.
Fiziksel çözülme görülür.
Donlu gün süresi fazladır.
Hakkari yöresi yıllık yağış miktarının en fazla olduğu yöre iken Iğdır yöresi yıllık yağış miktarının en az olduğu yöresidir.

3. Nüfus Ve Yerleşme
Nüfus ve nüfus yoğunluğunun en az olduğu bölgedir.
Göç veren bölgeler arasında yer alır.
Hakkari Bölümü nüfusun en seyrek olduğu bölümdür.
Yukarı Fırat Bölümü nüfusun en yoğun olduğu bölümdür.
Taş ve kerpiç evler görülür.

4. Tarım Ve Hayvancılık
Bölge genelinde tahıllar yetiştirilir.
Kayısı üretiminde birincidir.
Şeker pancarı, tütün, pamuk (Iğdır) yetiştirilen diğer ürünlerdir.
Bölge genelinde küçükbaş hayvancılık yaygındır.
Erzurum - Kars - Ardahan’da büyükbaş hayvancılık yaygındır.
Hakkari, Van, Bitlis, Erzurum, Kars çevrelerinde arıcılık yapılmaktadır.

5. Yer Altı Kaynakları
Türkiye’de maden çeşitliliği ve rezervinin en fazla olduğu bölgedir.
Demir: Divriği (Sivas), Hekimhan, Hasançelebi (Malatya)
Bakır: Maden (Elazığ)
Krom: Guleman (Elazığ)
Kurşun – Çinko: Keban (Elazığ)
Linyit: Afşin - Elbistan (Kahramanmaraş)
Oltutaşı: Oltu (Erzurum)

6. Sanayi
Ortalama yükseltinin fazla ve yer şekillerinin engebeli olması sanayiyi olumsuz yönde etkilemiştir.
Hidroelektrik potansiyelinin en fazla olduğu bölgedir.

7. Turizm
Palandöken (Erzurum), Sarıkamış (Kars) Kış turizmi gelişmiştir.
Bitlis’te Nemrut Dağı ve Nemrut Kaldera Gölü
Van’da Van Kalesi, Aktamar Adası
Doğubeyazıt (Ağrı) İshakpaşa Sarayı gibi tarihi eserler turizm için önemlidir.

Doğu Anadolu Bölgesi’nin Bölümleri
1. Yukarı Fırat Bölümü
Malatya, Elazığ, Bingöl, Erzincan, Tunceli, Bitlis illeri bulunur.
Yüzölçümün en fazla olduğu bölümdür.
Tarım alanlarının en geniş olduğu bölümdür.
Nüfus ve nüfus yoğunluğunun en fazla olduğu bölümdür.
Maden bakımından en zengin olan bölümdür.
Sanayinin en fazla geliştiği bölümdür.
İklimin en ılıman olduğu bölümdür.
2. Yukarı Murat - Van Bölümü
Van, Ağrı, Muş illeri bulunur.
Nüfus seyrektir.
3. Erzurum - Kars Bölümü
Erzurum, Kars, Ardahan, Iğdır illeri bulunur.
Ortalama yükseltinin en fazla olduğu bölümdür.
Büyükbaş hayvancılığın en fazla geliştiği bölümdür.
4. Hakkari Bölümü
Hakkari, Şırnak illeri bulunur.
Yıllık yağış miktarının en fazla olduğu bölümdür.
En dağlık ve engebeli olduğu bölümdür.
Nüfusun en seyrek olduğu bölümdür.

Doğu Anadolu Bölgesi’nin Enleri
1. Ortalama yükseltinin en fazla olduğu,
2. Yer şekillerinin en engebeli olduğu,
3. Yüzölçümünün en büyük olduğu,
4. Kış mevsiminin en uzyn ve en sert geçtiği,
5. Donlu gün süresinin en  fazla olduğu,
6. Nüfus ve nüfus yoğunluğunun en az olduğu,
7. Kayısı üretiminin  fazla olduğu,
8. Maden çeşitliliği ve rezervinin en  fazla olduğu,
9. Hidroelektrik potansiyelinin en yüksek olduğu bölgedir.

İç Anadolu Bölgesi

İç Anadolu Bölgesi

İç Anadolu Bölgesi’nin Sınırlarının Belirlenmesinde Etkili Olan Kriterler
Etrafının yüksek dağlarla çevrili olması
Yıllık yağış miktarının az olması
Karasal iklimin etkili olması
Bozkır bitki örtüsünün hakim olması
Ova ve platoların geniş yer kaplaması
Buğday, arpa ve şeker pancarı tarımının ön planda olması
Küçükbaş hayvancılığının yaygın olması

İç Anadolu Bölgesi’nin Genel Özellikleri
1. Yer Şekilleri
Yüzölçümü bakımından 2. sırada yer alır.
Yüksek düzlükler geniş yer kaplar. Bu durumun nedeni III. zaman sonunda bir peneplen iken IV. zaman başında bütünüyle yükselmiş olmasıdır.
Kuzeyinde Kuzey Anadolu Dağları, güneyinde Toros Dağları yer alır.
Ortalama yükseltisi 1000 m civarındadır.
Sadece Güneydoğu Anadolu Bölgesi ile sınırı yoktur.

A) Dağları
Kıvrımlı Dağları: Sündiken, Elma, Sivrihisar, Ak, Hınzır, Tecer dağları yer alır.
Volkanik Dağları: Karadağ, Karacadağ, Hasan, Melendiz, Erciyes dağları yer alır.
B) Platoları
Haymana, Cihanbeyli, Obruk, Bozok, Uzunyayla platoları yer alır.
C) Ovaları
Konya, Aksaray, Kayseri, Ankara, Eskişehir, Çubuk gibi ovalar yer alır.
D) Akarsuları
Sakarya ve Kızılırmak nehirlerinin yukarı kısımları bu bölgenin sınırları içinde yer alır.
E) Gölleri
Tektonik Gölleri: Tuz, Akşehir, Eber, Çavuşçu, Ilgın, Seyfe
Alüvyal Set Gölleri: Eymir, Mogan
Maar Gölleri: Acıgöl, Meke Tuzlası

2. İklimi
Karasal iklim görülür.
Yazlar sıcak ve kurak, kışlar soğuk ve kar yağışlı geçer.
En fazla yağış İlkbahar mevsiminde düşer.
Yıllık yağış miktarı 250 – 400 mm arasında değişir.
Yıllık yağış miktarının en az olduğu bölgedir (Özellikle Tuz Gölü çevresi).
Doğal bitki örtüsü bozkırdır.
Ormanların tahrip edildiği yerlerde antropojen bozkır yer alır.

3. Nüfus Ve Yerleşme
Nüfusu fazla ancak nüfus yoğunluğu azdır. Bu durumun nedeni yüzölçümünün geniş olmasıdır.
Ankara, Eskişehir, Kayseri nüfusun yoğun olduğu merkezlerdir.
Sivas, Konya ve Tuz Gölü çevresi nüfusun seyrek olduğu yerlerdir.
Dağların eteklerine doğru çıkıldıkça yağış miktarının nispeten artması nüfusun artmasını sağlamıştır.
Kırsal kesimlerde toplu ve ova yerleşmeleri görülür.
Kırsal kesimlerde kerpiç ve taş evler yaygındır.

4. Tarım Ve Hayvancılık
Yer şekillerinin genellikle düz olması tarımda makineleşmeyi olumlu yönde etkilerken, işçileri olumsuz yönde etkilemektedir.
Bölge genelinde tahıl yetiştirilir.
Sebze, pirinç ve pamuk gibi ürünler sulama olmadığından yetiştirilememektedir.
Nadas alanlarının en fazla olduğu bölgedir.
Üretiminde Birinci Olduğu Ürünler
Buğday, şeker pancarı, çavdar, arpa, elma, patates, yeşil mercimek, nohut
Bozkırların geniş yer kaplaması küçükbaş hayvancılığın yaygın olmasını sağlamıştır.
Tiftik keçisinin en fazla olduğu bölgedir.

5. Yer Altı Kaynakları
Bor Mineralleri: Seyitgazi (Eskişehir)
Linyit: Çayırhan (Ankara)
Krom: Mihalıçık (Eskişehir)
Cıva: Sarayönü (Konya)
Çinko – Demir: Kayseri
Lületaşı: Eskişehir

6. Sanayi
Sanayi özellikle Yukarı Sakarya Bölümü’nde gelişmiştir.
Demir - Çelik Fabrikası: Kırıkkale
Petrol Rafinerisi: Kırıkkale (Orta Anadolu)

7. Turizm
İç Anadolu Bölgesi, tarihi eserler ve doğal güzellikler bakımından oldukça zengindir.
Tarihi Eserler
Ankara’da  Gordion
Çorum’da  Alacahöyük, Boğazköy
Kayseri’de  Kültepe
Konya’da  Çatalhöyük
Ankara’da  Anıtkabir
Doğal Güzellikler
Nevşehir, Ürgüp, Göreme’de  Peribacaları
Erciyes ve Elmadağ’da kış turizmi gelişmiştir.
Ayrıca Kaplıca turizmi de gelişmiştir.

İç Anadolu Bölgesi’nin Bölümleri
1. Yukarı Sakarya Bölümü
Ankara, Eskişehir illeri bulunur.
Sanayi, ticaret ve nüfusun en fazla olduğu bölümdür.
Ankara, ticaret, sanayi ve kültür merkezidir.
Eskişehir’in gelişmesinde üniversitenin bulunması etkili olmuştur.
2. Konya Bölümü
Konya, Karaman, Aksaray illeri bulunur.
Yağış miktarının en az olduğu bölümdür.
Kuraklığın ve nadas alanlarının en fazla olduğu bölümdür.
Türkiye’nin tahıl ambarıdır.
3. Orta Kızılırmak Bölümü
Çankırı, Kırıkkale, Yozgat, Kırşehir, Nevşehir, Kayseri, Niğde illeri bulunur.
Yüzölçümü bakımından en büyük olan bölümdür.
Nevşehir Ürgüp - Göreme’deki peribacaları
Kayseri Erciyes’teki kış turizmi gelişmiştir.
Turizm gelirinin en fazla olduğu bölümdür.
4. Yukarı Kızılırmak Bölümü
Sivas ili bulunur.
En dağlık ve en engebeli bölümdür.
İklimin en sert geçtiği bölümdür.
Nüfusun en az olduğu bölümdür.

İç Anadolu Bölgesi’nin Enleri
1. Platoların en fazla olduğu,
2. Volkanik dağların en fazla olduğu,
3. En fazla gölün bulunduğu,
4. Yıllık yağış miktarının en az olduğu,
5. Nadas alanlarının en fazla olduğu,
6. Buğday, arpa, yeşil mercimek, şeker pancarı, elma, nohut, çavdar ve patatesin en fazla üretildiği,
7.Tiftik keçisinin en fazla olduğu bölgedir.

Akdeniz Bölgesi

Akdeniz Bölgesi

Akdeniz Bölgesi’nin Sınırlarının Belirlenmesinde Etkili Olan Kriterler
Toros Dağları’nın kıyıya paralel uzanması
Dağların genel olarak kıyının hemen gerisinden yükselmesinden dolayı kıyı ovalarının dar olması
Kıyı kesimlerinde Akdeniz ikliminin görülmesi
Kıyı kesimlerinde nüfusun özellikle verimli tarım alanlarında yoğunlaşması

Akdeniz Bölgesi Genel Özellikleri
1. Yer Şekilleri
Yüzölçümü bakımından 4. sırada yer alır.
Dağları kıyıya paralel uzanır. Bu nedenle, boyuna kıyılar görülür.
Koy, körfez ve doğal liman sayısı azdır.
Kıyılarının gerçek uzunluğu ile kuş uçumu uzaklığı arasındaki fark azdır.
Falez fazladır.
Denizden gelen nemli hava iç kesimlere kadar sokulamaz. Bu nedenle kıyıda Akdeniz iklimi, iç kesimlerde Karasal iklim görülür.
Kıyı ile iç kesimler arasındaki ulaşım zor ve geçitlerle sağlanır.
Limanlarının hinterlandı dardır.
Kıta sahanlığı (şelfi) dardır.
Antalya – Kaş çevresinde Dalmaçya tipi kıyı görülür.

A) Dağları
III. zamanda kıvrılma ile oluşan sıra dağlardır. Bey, Geyik, Bolkar, Aladağ, Binboğa, Tahtalı vb.
Ancak Hatay’daki Nur (Amanos) dağları kırılma sonucunda oluşmuştur.
B) Akarsuları
Manavgat, Dalaman, Aksu, Seyhan, Ceyhan, Asi
Akarsularının akımları kış mevsiminde artar yaz mevsiminde ise akımları azalır.
C) Ovaları
Delta Ovası: Çukurova, Silifke
Tektonik Ova: Kahramanmaraş, Amik vb.
Karstik (Polye): Tefenni, Acıpayam, Korkuteli, Kestel, Elmalı
Dalga Aşınım Ovası: Antalya
D) Platoları
Teke ve Taşeli platoları oluşum bakımından karstiktir.
E) Gölleri
Karstik Gölleri: Kestel, Avlan, Söğüt
Alüvyal Set Gölleri: Köyceğiz
Karma Göller: Beyşehir, Eğirdir, Burdur, Acıgöl oluşumlarında tektonik ve karstik olaylar etkili olmuştur.

2. İklimi
Kıyılarında Akdeniz iklimi görülür. Adana’nın yer şekilleri düz olduğundan Akdeniz iklimi daha geniş alanlara yayılmıştır.
Göller yöresinde ve iç kesimlerde karasal iklim görülür. Bitki örtüsü bozkırdır.
En fazla yağışı alan yer Antalya ve çevresidir.
Akdeniz ikliminin görüldüğü yerlerde, cephe yağışları görülür.
En fazla yağış kış mevsiminde düşer.
Doğal bitki örtüsü makidir (Kızılçam ormanlarının tahrip edilmesi sonucunda oluşmuştur).
Makilerin tahrip edildiği yerlerde garig oluşmuştur.
Kış mevsiminin en sıcak geçtiği ve donlu gün sayısının en az olduğu bölgedir.

3. Nüfus Ve Yerleşme
Nüfusun Yoğun Olduğu Yerler
Adana, Mersin, Antalya, Hatay, İskenderun
Adana Bölümü’nde nüfus yoğunluğu daha fazladır.
Bu durumun nedenleri, Yer şekillerinin sade olması, Sanayi ve ticaretin daha fazla gelişmesi, Ulaşım koşullarının daha fazla gelişmesidir.
Nüfusun Seyrek Olduğu Yerler
Teke Yöresi, Taşeli Yöresi, Toros Dağlarıdır.
Yaz mevsiminde mevsimlik göç alır.
Kırsal kesimlerinde taş evler yaygındır.

4. Tarım Ve Hayvancılık
Yaz mevsiminin uzun sürmesi ve sulama koşullarının gelişmesi nedeniyle yılda birden fazla ürün alınır.
Üretiminde 1. Olduğu Ürünler
Muz (%100), yer fıstığı, seracılık, turunçgil, susam, sebzecilik, mısır, çilek, turfanda sebzeciliği, soya fasulyesi, gülcülüktür.
Yetiştirilen Diğer Ürünler
Anason, pamuk, şeker pancarı, tahıl, haşhaş gibi ürünler yetiştirilir.
Küçükbaş hayvancılık yaygındır.
Kıl keçisi üretiminde birincidir.
Antalya çevresinde arıcılık gelişmiştir.

5. Yer Altı Kaynakları
Boksit: Seydişehir (Konya), Akseki (Antalya), Saimbeyli (Adana)
Kükürt: Keçiborlu (Isparta)
Linyit: Kozan - Karaisalı (Adana)
Demir: Saimbeyli - Feke (Adana)

6. Sanayi
Adana Bölümü, Antalya Bölümü’ne göre daha fazla gelişmiştir.
Alüminyum Fabrikası: Seydişehir
Ferro - Krom Tesisi: Antalya
Demir - Çelik Fabrikası: İskenderun
Kağıt Fabrikası: Dalaman
Petrol Rafinerisi: Ataş (Mersin)
Halı - Kilim: Isparta
Pamuklu Dokuma - Bitkisel Yağlar: Adana Bölümü

7. Turizm
Özellikle yaz turizmi gelişmiştir.
Yaz turizminin en uzun sürdüğü bölgedir.
Kumsal alanların yaygın olması turizmin gelişmesinde etkilidir.
Karain, Beldibi (Antalya), İnsuyu (Burdur), Damlataş (Alanya) mağaraları,
Mersin - Silifke’deki Cennet - Cehennem obrukları,
Düden Şelaleleri gibi
Ayrıca kayak, yamaç paraşütü, yayla, tracing turizmleri de gelişmiştir.

Akdeniz Bölgesinin Bölümleri
1. Antalya Bölümü
Antalya, Burdur, Isparta illeri bulunur.
Göller Yöresi bu bölümde yer alır.
Adana Bölümü’ne göre, daha dağlık ve engebelidir.
Yağış miktarı daha fazladır.
Turizim daha fazla gelişmiştir.
Tarım alanları daha dardır.
Sanayi ve ulaşım imkanı daha azdır.
2. Adana Bölümü
Adana, Mersin, Kahramanmaraş, Osmaniye, Kilis, Hatay illeri bulunur.
Sanayi, tarım, ulaşım Antalya Bölümü’ne göre daha fazla gelişmiştir.

Akdeniz Bölgesinin Enleri
1. Cephe yağışlarının en fazla olduğu,
2. Kış mevsiminin en yumuşak geçtiği,
3. Yaz mevsiminin en uzun sürdüğü,
4. Muzun tamamının üretildiği,
5. Turunçgil, mısır, soya fasülyesi, yer fıstığı, susam, çilek ve gülün en fazla üretildiği,
6. Seracılığın, sebzeciliğin, turfanda sebzeciliğin en fazla yapıldığı,
7. Kıl keçisinin en fazla olduğu,
8. Yaz turizminin en uzun sürdüğü bölgedir.

Ege Bölgesi

Ege Bölgesi

Ege Bölgesi’nin Sınırlarının Belirlenmesinde Etkili Olan KriterlerDağların kıyıya dik uzanması ve aralarında çöküntü ovalarının yer alması
Deniz etkisinin iç kesimlere doğru sokulabilmesi
Kıyılarının çok girintili ve çıkıntılı olması
Nüfusun kıyı kesimlerde yoğunlaşması
Kıyıda Adeniz iklimi, iç kesimlerde karasal iklimin görülmesi
Ege ovalarının verimli olması nedeniyle bu ovalarda tarım ürünü çeşitliliğinin fazla olması


Ege Bölgesi’nin Genel Özellikleri
1. Yer ŞekilleriYüzölçümü bakımından 5. sırada yer alır.
Dağları kıyıya dik uzanır. Bu nedenle, enine kıyılar görülür.
Koy, körfez ve doğal liman sayısı fazladır.
Kıyılarının gerçek uzunluğu ile kuş uçumu uzaklığı arasındaki fark fazladır.
Falez azdır.
Denizden gelen nemli hava iç kesimlere kadar sokulur. Bu nedenle kıyı ile iç kesimler arasındaki iklim farklılığı azdır.
Kıyı ile iç kesimler arasındaki ulaşım kolaydır.
Limanlarının hinterlandı geniştir.
Kıta sahanlığı (şelfi) geniştir.


A) Dağları
III. zamanda kırılma sonucunda oluşmuştur.
Kaz, Madra, Yund, Boz, Aydın ve Menteşe dağları yer alır.
B) Ovaları
Bakırçay, Gediz, Küçük Menderes ve Büyük Menderes ovaları oluşum bakımından tektonik ovalardır.
Ayrıca ağız kısımlarında delta ovaları yer almaktadır.
C) Akarsuları
Bakırçay, Gediz, Küçük Menderes ve Büyük Menderes
Akımları kış mevsiminde artar, yaz mevsiminde azalır.
Akarsularının enerji potansiyeli azdır.
D) Gölleri
Alüvyal Set Gölleri: Bafa (Çamiçi), Marmara
E) Platosu
Yazılıkaya

2. İklimi
Ege Bölümü
Akdeniz iklimi görülür.
Yazlar sıcak ve kurak kışlar ılık ve yağışlı geçer.
Cephe yağışları etkilidir.
Doğal bitki örtüsü makidir.
İç Batı Anadolu Bölümü
Karasal iklim görülür.
Yazlar çok sıcak değildir ve kışlar soğuk ve yağışlı geçer.
Konveksiyonel yağışlar etkilidir.
Doğal bitki örtüsü bozkırdır.
Not: En fazla yağışı Menteşe Yöresi alır. Bu durumun nedeni dağların kıyıya paralel uzanmasıdır.

3. Nüfus Ve YerleşmeKıyı kesimlerinde nüfus yoğunluğu fazladır.
Menteşe Yöresi dağlık ve engebeli olduğundan nüfus yoğunluğu azdır.
Kentsel nüfus oranı fazladır.
Ege Bölümü göç alırken İç Batı Anadolu Bölümü göç verir.
Yaz mevsiminde kıyı kesimler mevsimlik göç alır.


4. Tarım Ve HayvancılıkZeytin, üzüm, haşhaş, tütün ve incir üretiminde birinci sırada yer alır. (ZÜHTİ)
Pamuk ve turunçgil üretiminde ikinci sırada yer alır.
İç kesimlerde tahıl ve şeker pancarı yetiştirilir.
Arıcılık özellikle Menteşe Yöresi’nde (Muğla) yoğunlaşmıştır.
Bölge genelinde küçükbaş hayvancılık yaygındır.
Kümes hayvancılığında ikinci sırada yer alır.


5. Yer Altı KaynaklarıMermer: Afyon
Cıva: Ödemiş (İzmir), Banaz (Uşak)
Zımpara Taşı: İzmir, Manisa, Aydın, Muğla
Bor Mineralleri: Emet( Kütahya)
Altın: Bergama (İzmir)
Krom: Menteşe Yöresi
Linyit: Soma (Manisa), Yatağan (Muğla), Tunçbilek, Seyitömer, Tavşanlı, Değirmisaz (Kütahya)
Demir: Kaz Dağı


6. SanayiSanayi özellikle İzmir, Denizli, Manisa, Aydın çevresinde gelişmiştir.
İzmir’de Aliağa Petrol rafinesi vardır.
Jeotermal santraller bu bölgede yer alır. Sarayköy (Denizli), Germencik (Aydın)
Linyit üretiminde birinci sırada yer alırken, linyite bağlı termik santrallerin en fazla olduğu bölgedir.
Linyitle Çalışan Termik SantrallerSoma (Manisa), Yatağan (Muğla), Tunçbilek, Seyitömer (Kütahya)


7. TurizmTurizm gelirleri bakımından ikinci sırada yer alır. Özellikle,
Yaz turizmi
Kaplıca turizmi
Doğal güzellikler ve tarihi eserler turizmi gelişmiştir.
Örnek: Pamukkale travertenleri, Efes, Milet, Selçuk gibi.


Ege Bölgesinin Bölümleri
1. Ege Bölümüİzmir, Manisa, Aydın, Muğla, Denizli illeri bulunur.
Sanayi, ticaret, ulaşım ve turizm faaliyetlerinin en fazla geliştiği bölümdür.
Göç alan bölümdür.
2. İç Batı Anadolu BölümüKütahya, Uşak, Afyon illeri bulunur.
Haşhaş üretiminin en fazla olduğu bölümdür.
Linyitin en fazla olduğu bölümdür.
Göç veren bölümdür.


Ege Bölgesinin Enleri
1. Koy, körfez ve doğal liman sayısının en fazla olduğu,
2. Kıyı uzunluğunun en fazla olduğu,
3. Horst ve grabenlerin en fazla olduğu,
4. Zeytin, üzüm, haşhaş, tütün ve incirin en fazla üretildiği,
5. Linyitin en fazla olduğu,
6. Linyite bağlı termik santrallerin en fazla olduğu,
7.Jeotermal santrallerin tek olduğu bölgedir.