Dünya'nın Hareketleri ve Sonuçları

Dünya'nın Hareketleri ve Sonuçları

1.Dünya'nın Günlük Hareketi
Dünya'nın kendi ekseni etrafında batıdan doğuya  doğru yaptığı bir tam dönüşe günlük hareket denir.
Dünya'mız bu hareketini 24 saatte tamamlar buna da bir gün denir.

Dünya'nın Günlük Hareketinin Sonuçları
Dünya'mızın kendi ekseni etrafında yaptığı hareketi sonucunda çizgisel hız oluşur. (Dünya'nın ekseni etrafındaki dönüş hızına çizgisel hız denir.)
Yerel saat farkları ortaya çıkar.
Gece ve gündüz birbirini takip eder.
Güneş ışınlarının yeryüzüne değme açısı gün içinde değişir.
Gölge boyu ve yönü gün içinde değişir.
Günlük sıcaklık ve basınç farkları oluşur.
Meltem rüzgarları oluşur.
Günlük mekanik (fiziksel) çözülme meydana gelir.
Merkezkaç (savrulma) kuvveti meydana gelir.
Dinamik basınç kuşakları meydana gelir.
Tropikal çöl alanları oluşur. (Dönenceler ve çevresi)
Bitkilerde fotosentez gerçekleşir.

2.Dünya'nın Yıllık Hareketi
Dünya'nın Güneş etrafında elips şeklindeki yörüngesinde batıdan doğuya doğru yaptığı bir tam dönüşe yıllık hareket (yörünge hareketi) denir.
Dünya yörüngedeki hareketini saatte 108.000 km hızla 365 gün 6 saatte tamamlar.
Buna da bir yıl denir.

Dünya'nın Yörüngesinin Özellikleri
Dünya'nın Güneş etrafındaki yörüngesi elips şeklindedir.
Dünya'nın yörüngesinden geçen düzleme ekliptik düzlem (yörünge düzlemi) denir.
Elipsin iki odak noktası bulunur.
Bu Dünya'nın yıl içerisinde Güneş'e olan uzaklığının sürekli değişmesine neden olur.
Dünya'nın yörünge hareketi sırasında Güneş'e en yakın olduğu döneme Perihel (Günberi-3 Ocak tarihinde gerçekleşir), en uzak olduğu döneme ise Afel denir (Günöte-4 Temmuz tarihinde gerçekleşir).

Dünya’nın Yörüngesinin Elips Şeklinde Olmasının Sonuçları
Dünya'nın Güneş'e olan uzaklığı sabit değildir. Bu durum günberi ve günöte olaylarının yaşanmasına neden olur.
Güneş'in Dünya'ya uyguladığı çekim kuvveti değişir.
Güneşin uyguladığı çekim kuvvetinin farklı olması Dünya'nın Güneş çevresindeki hızının da değişmesine neden olur.
Dünya, Güneş'e yaklaştığı zaman (Günberi döneminde) Güneş'in çekim etkisinden kurtulmak için daha hızlı döner. Dünya, Güneş'ten uzaklaştığı zaman (Günöte konumunda) Güneş'in çekim etkisi azaldığı için yörünge etrafında daha yavaş döner. Bunun sonucunda:
a) Şubat ayı diğer aylardan farklı olarak 28 gün sürer.
b) Kuzey Yarım Küre'de kış mevsimi Güney Yarım Küre'den 2 gün kısa yaşanır.
c) Sonbahar ekinoksu 21 Eylül'de meydana gelmesi gerekirken 2 gün gecikme ile 23 Eylül'e sarkar.
d) Kutup noktalarındaki gece ve gündüz sürelerinin farklı olmasına neden olur.

Eğer Dünya'nın Yörüngesi Elips Yerine Daire Şeklinde Olsaydı Ne Olurdu
Dünya'nın Güneş'e olan uzaklığı sabit olurdu.
Günberi ve günöte konumları ortadan kalkardı.
Güneş'in Dünya'ya uyguladığı çekim kuvveti sabit olurdu.
Yarım kürelerde mevsim süreleri eşit olurdu.
Şubat ayı diğer aylar gibi 30 ya da 31 gün sürerdi.
Kutuplarda gece-gündüz süreleri eşit olurdu.
Sonbahar ekinoksu 21 Eylül'de gerçekleşirdi.

Eksen Eğikliği
Dünya, yörünge hareketi sırasında eğimli bir duruşa sahiptir. Dünya'nın, Güneş karşısındaki bu eğimli duruşuna eksen eğikliği denir.

Dünya'nın Yıllık Hareketi ve Eksen Eğikliğinin Sonuçları
Dünya'nın Güneş karşısındaki konumu yıl boyunca değişir.
Güneş ışınlarının yeryüzüne düşme açısı yıl içinde sürekli değişir.
Mevsimler oluşur.
Mevsimlik sıcaklık ve basınç farkları oluşur.
Muson rüzgarları oluşur.
Gölge boyu yıl içinde değişir.
Aydınlanma çemberi yıl içinde sürekli yer değiştirir.
Aynı anda farklı yarım kürelerde farklı mevsimler yaşanır.
Dönencelerin yerleri belirlenir.
Kutup dairelerinin yerleri belirlenir.
Matematik iklim kuşakları oluşur.
Gece ile gündüz süreleri arasındaki farkın, Ekvator’dan kutuplara gidildikçe artmasına neden olur.
Not: Ekvator çizgisi üzerinde yıl boyunca gece ve gündüz süreleri değişmez (12 saat).         

Eğer Dünya'nın Ekseni Eğikliği Olmasaydı
Ekvator düzlemi ile ekliptik düzlem çakışırdı.
Aydınlanma çemberi ile yer ekseni çakışırdı.
Yer ekseni, yörünge düzlemine (ekliptik) dik olurdu.

Güneş ışınları yıl boyunca ekvatora dik gelirdi.
Mevsimler meydana gelmezdi. Dünya üzerindeki herhangi bir noktanın güneş ışınlarını aldığı açıya göre, yıl boyunca sıcaklık koşulları değişmezdi.
Güneş ışınları yıl boyunca kutup noktalarından teğet geçerdi ve kutuplarda sürekli alacakaranlık yaşanırdı.
Dünya'nın her yerinde 12 saat gündüz, 12 saat gece yaşanırdı.
Dönenceler ve kutup daireleri oluşmazdı.
Matematik iklim kuşakları ortadan kalkardı.
Her iki yarımkürede enlemleri aynı olan noktalara, güneş ışınları yıl boyunca aynı açı ile gelirdi.
Buna bağlı olarak da sıcaklık ekvatordan kutuplara doğru (özel konum dikkate alınmadan) düzenli bir biçimde azalırdı. 

Eğikliği Artarsa (30°)
Yer ekseni ile Ekliptik arasındaki açı farkı daralırdı (66°33'lik açı farkı 60° olurdu).
Dönenceler 30° enlemlerinden geçerdi.
Kutup daireleri 60°enlemlerinden geçerdi.
Tropikal kuşak genişlerdi.
Güneş ışınlarının dik gelebileceği alan genişlerdi.
Kutup kuşağı genişlerdi.
Orta kuşak daralırdı.
Orta kuşaktaki yıllık sıcaklık farkı artardı
Ekvator bugünkünden daha soğuk olurdu.
Türkiye'de yazlar bugünkünden daha sıcak, kışlar ise daha soğuk geçerdi.
Aydınlanma çemberi 60° enlemleri ile Kutup noktaları arasında yer değiştirirdi
Gece-gündüz süreleri arasındaki fark artardı

Eğikliği Azalırsa (15°)
Yer ekseni ile ekliptik arasındaki açı farkı artardı(66°33'likaçı farkı 75° olurdu).
Dönenceler 15° enlemlerinden geçerdi.
Kutup daireleri 75°enlemlerinden geçerdi.
Tropikal kuşak daralırdı.
Güneş ışınlarının dik gelebileceği alan
daralırdı.
Kutup kuşağı daralırdı.
Orta kuşak genişlerdi.
Orta kuşaktaki yıllık sıcaklık farkı azalırdı.
Ekvator bugünkünden daha sıcak olurdu.
Türkiye'de yazlar bugünkünden daha serin, Kışlar ise daha ılık geçerdi.
Aydınlanma çemberi 75° enlemleri ile Kutup noktaları arasında yer değiştirirdi .
Gece-gündüz süreleri arasındaki fark azalırdı.

Eksen Eğikliği Ve Yıllık Hareket Sonucunda Oluşan Özel Tarihler

21 Mart Konumu

Güneş ışınları öğle vakti ekvatora dik olarak gelir.
Ekvator'da bulunan cisimlerin öğlen vaktinde gölge boyu sıfır olur.
45° Kuzey ve 45° Güney enlemlerinde öğle vakti cisimlerin gölge boyları kendi boylarına eşit olur.
Gece ve gündüz süreleri Dünya'nın her yerinde eşit 0lur(12 saat).
Kuzey Yarım Küre'de ilkbahar, Güney Yarım Küre'de sonbahar başlangıcıdır.
Kuzey Kutup Noktası'nda 6 ay süren gündüzlerin, Güney Kutup Noktası'nda ise 6 ay süren gecelerin başlangıç tarihidir.
Bu tarihten sonra Kuzey Yarım Küre'de gündüzler gecelerden, Güney Yarım Küre'de geceler gündüzlerden uzun olmaya başlar.

21 Haziran Konumu

Kuzey Yarım Küre'de yaz, Güney Yarım Küre'de kış başlangıç tarihidir.
Güneş ışınları 23°27' Kuzey enlemin de bulunan Yengeç Dönencesi'ne dik olarak gelir.
Yengeç Dönencesi'nde yer alan bir cismin öğlen vakti gölgesi oluşmaz.
Kuzey Yarım Küre'ye Güneş ışınları gelebileceği en büyük açı ile gelir.
Kuzey Kutup Dairesi'nde 24 saat gündüz, Güney Kutup Dairesi'nde 24 saat gece yaşanır.
Kuzey Yarım Küre'de en uzun gündüz, en kısa gece yaşanır. Güney Yarım Küre'de en kısa gündüz, en uzun gece yaşanır.

23 Eylül Konumu

Güneş ışınları öğle vakti ekvatora dik olarak gelir.
Ekvator'da bulunan cisimlerin öğlen vaktinde gölge boyu sıfır olur.
45° Kuzey ve 45° Güney enlemlerinde öğle vakti cisimlerin gölge boyları kendi boylarına eşit olur.
Gece ve gündüz süreleri Dünya'nın her yerinde eşit olur(12 saat).
Kuzey Yarım Küre'de sonbahar, Güney Yarım Küre'de ilkbahar başlangıcıdır.
Kuzey Kutup Noktası'nda 6 ay süren Gecelerin, Güney Kutup Noktası'nda ise 6 ay süren gündüzlerin başlangıç tarihidir.
Bu tarihten sonra Kuzey Yarım Küre'de geceler gündüzlerden, Güney Yarım Küre'de gündüzler gecelerden uzun olmaya başlar.

21 Aralık Konumu

Kuzey Yarım Küre'de kış, Güney Yarım Küre'de yaz başlangıç tarihidir.
Güneş ışınları 23°27' Güney enlemin de bulunan Oğlak Dönencesi'ne dik olarak gelir.
Oğlak Dönencesi'nde yer alan bir cismin öğlen vakti gölgesi oluşmaz.
Güney Yarım Küre'ye Güneş ışınları gelebileceği en büyük açı ile gelir.
Kuzey Kutup Dairesi'nde 24 saat gece, Güney Kutup Dairesi'nde 24 saat gündüz yaşanır.
Kuzey Yarım Küre'de en uzun gece, en kısa gündüz yaşanır. Güney Yarım Küre'de en kısa gece, en uzun gündüz yaşanır.