Dünya'nın Şekli ve Boyutları

Dünya'nın Şekli ve Boyutları
Yerküre'nin kabartı ve çukurlukları dikkate alınmadığı takdirde kutuplardan basık, Ekvator'dan şişkin kendine özgü şekline geoid adı verilir.
Dünya, bu şeklini henüz toz ve gaz bulutu kümesiyken, kendi ekseni etrafındaki dönüş hareketinin meydana getirdiği merkezkaç kuvveti sonucunda kazanmış, katılaştıktan sonra da bu şeklini korumuştur.

Dünya'nın Şekli ve Boyutlarının Ortaya Çıkardığı Özel Yerler
Ekvator: Kutup noktalarına eşit uzaklıktaki noktaların birleştirilmesiyle elde edilen ve böylece Dünya'yı iki eşit parçaya bölen hayali daireye denir. Ekvator'un kuzeyinde kalan kısma Kuzey Yarım Küre, güneyinde kalan kısma ise Güney Yarım Küre denir.
Kutup Noktaları: Her iki yarım küredeki 90° paralellere denir. Paralellerin boyları Yer'in şeklinden dolayı dereceleri arttıkça kısaldığı için 90° paralelleri nokta şeklindedir.
Yer Ekseni: Kutup noktalarını birleştiren ve Dünya'nın merkezinden geçtiği kabul edilen hayali doğruya denir. Yer, kendi çevresinde bu eksenin etrafında dolanır.

Dünya'nın Şekli ve Boyutlarının Sonuçları
Ekvator'un çevresi kutuplar çevresinden (tam bir meridyen dairesi) 67 km daha uzundur .
Dünya'da çizilebilecek en büyük çember Ekvator'dur.
Yerçekimi Ekvator'dan kutuplara doğru gidildikçe artar.
Aynı cismin ağırlığı Ekvator'dan kutuplara doğru gidildikçe artar.
Paralel dairelerinin boyları ve meridyenler arası mesafe Ekvator'dan kutuplara doğru kısalır.

Dünya'nın kendi ekseni etrafındaki dönüş hızı (çizgisel hız) Ekvator'dan kutuplara doğru azalır. Çizgisel hıza bağlı olarak tan ve gurub vakitlerinin süresi Ekvator'dan kutuplara doğru uzar.
Harita çizimlerinde bozulmalar meydana gelir. Bozulma oranı kutuplara doğru artar.
Kutup Yıldızı'nın görülme açısı Ekvator'dan Kuzey Kutup Noktası'na gidildikçe büyür. Kutup Yıldızı'nın görünüm açısı Kuzey Yarım Küre'de bulunan yerin enlemini verir.
Farklı paraleller üzerinde doğu veya batı yönlü aynı mesafede yol kat edildiğinde kutba yakın olan paralel üzerinde daha fazla meridyen geçildiği için yerel saat farkı daha fazla olur. Bunun sebebi meridyenler arası mesafenin Ekvator'dan kutuplara doğru kısalmasıdır.
Dünya'nın bir yarısı aydınlık, diğer yarısı karanlık olur Bunun sonucunda ise aydınlık ve karanlık kısımları birbirinden ayıran aydınlanma çemberi oluşur.

Dünya üzerinde bir noktadan hareket ederek sürekli aynı yöne gidildiğinde tekrar başlangıç noktasına ulaşılır.
Ufuktaki geminin önce üstü sonra alt kısmı görülür.
Yerden yükseldikçe görülen alan genişler.

Güneş ışınlarının yeryüzüne düşme açısı Ekvator'dan kutuplara doğru küçülür. Buna bağlı olarak;

• Cisimlerin gölge boyu Ekvator'dan kutuplara doğru uzar.
• Sıcaklık Ekvator'dan kutuplara doğru azalır.
• Deniz suyu sıcaklığı ve tuzluluğu ekvatordan kutuplara doğru azalır.
• Kalıcı kar sınırı ekvatordan kutuplara doğru gidildikçe alçalır.
• Yerleşme, tarım faaliyeti ve orman üst sınırı ekvatordan kutuplara doğru alçalır.
• Sürekli Termik Basınç Merkezleri oluşur. Ekvator'da ısınan havanın yükselmesiyle Termik Alçak Basınç, kutuplarda soğuyan havanın alçalmasıyla Termik Yüksek Basınç alanları oluşur.
• Atmosferin kalınlığı Ekvator'dan kutuplara doğru azalır.