Madencilik ve Türkiyede Madenlerin Çıkarıldığı Yerler

Madencilik

Bir Madenin İşletilebilmesi İçin;
Maden cevheri içerisinde metal (tenör) oranının yüksek olması, Yer altındaki madenin toplam miktarının (rezerv) yeterli olması, Çıkarılma ve taşınma masrafının az olması, Gerekli sermaye ve teknolojik imkanların olması gerekir.

Oluşumlarına Göre Madenler

Türkiye’de maden çeşitliliği fazladır. Bu durumun nedeni her jeolojik zamana ait arazilerin bulunmasıdır.
Türkiye’nin maden bakımından en zengin bölgesi Doğu Anadolu Bölgesi’nin Yukarı Fırat Bölümü’dür (Malatya, Elazığ).

Türkiye’de Çıkarılan Madenler
1. Demir
Çıkarıldığı Önemli Yerler
1. Divriği ve Kangal (Sivas)        
2. Hekimhan ve Hasançelebi (Malatya)        
3. Çamdağı (Sakarya)
4. Edremit, Eymir (Balıkesir)
5. Saimbeyli ve Feke (Adana)
İşletildiği Yerler
1. Karabük 2. Ereğli (Zonguldak) 3. Sivas
4. İskenderun 5. Kırıkkale 6. İzmir
Kullanım Alanları
Demir - çelik sanayisinin ham maddesidir.
Demiryolu, inşaat, makine yapımında kullanılır.
Not: Karabük ve Ereğli’de demir çıkartılmadığı halde, demir - çelik fabrikasının kurulmasının nedeni enerji kaynağı olan taş kömürünün bulunmasıdır.

2. Bakır 
Çıkarıldığı Önemli Yerler
1. Murgul (Artvin)
2. Küre (Kastamonu)
3. Maden (Elazığ)
4. Ergani (Diyarbakır)
5. Çayeli (Rize)
6. Madenköy (Siirt)
İşletildiği Yerler
1. Murgul (Artvin)
2. Samsun
3. Maden (Elazığ)
Kullanım Alanları
İletkenliği yüksek bir maden olduğundan elektrik ve elektronik sanayinde kullanılır.

3. Krom
Çıkarıldığı Önemli Yerler
1. Guleman (Elazığ)
2. Kopdağı (Bayburt)
3. Fethiye ve Köyceğiz (Muğla)
4. Orhaneli (Bursa)
5. Mihalıçık (Eskişehir)
İşletildiği Yerler
1. Antalya
2. Elazığ
Kullanım Alanları
Çeliğin paslanmasını engeller.
Çeliğin sertleşmesini ve güçlenmesini sağlar.
Türkiye’de üretilen kromun yaklaşık yarısı ihraç edilir.
Dünya krom üretiminde; G.Afrika Cumhuriyeti, Filipinler, Rusya, Hindistandan sonra Türkiye 5. sırada yer alır.

4. Bor Mineraller
Çıkarıldığı Önemli Yerler
1. Bandırma ve Bigadiç (Balıkesir)
2. Emet (Kütahya)
3. Kırka ve Seyitgazi (Eskişehir)
4. Mustafa Kemal Paşa (Bursa)
İşletildiği Yerler
1. Bandırma (Balıkesir)
2. Kırka (Eskişehir)
Kullanım Alanları
Uçak kanatları ve pervane üretimi
Isıya dayanıklı cam
Jet ve roket yakıtı
İlaç, kimya, boya, çimento sanayinde kullanılır.
Dünya toplam bor rezervi,
Türkiye’de (%72) bulunur.
Rusya, ABD, Çin

5. Boksit
Çıkarıldığı Önemli Yerler
1. Seydişehir(Konya)
2. Akseki (Antalya)
3. Saimbeyli (Adana)
4. Milas (Muğla)
İşletildiği Yerler
1. Seydişehir (Konya)
Alüminyum tesislerinde işletilir.
Elektrik ihtiyacı Oymapınar barajından sağlanmaktadır.
Kullanım Alanları
Alüminyum sanayisinin ham maddesidir.
Hafif, kolay işlenebilir ve paslanmaz olması nedeniyle; Uçak, Otomotiv, Uzay araçları, Gemi, Makine endüstrisinde kullanılır.
Mutfak araçları ve ambalaj sanayinde kullanılır.

6. Fosfat
Çıkarıldığı Önemli Yerler
1. Mazıdağı (Mardin)
2. Bitlis
3. Bingöl
4. Adıyaman
5. Hatay
İşletildiği Yerler
1. Mazıdağı (Mardin)
1993 yılında üretim durduruldu.
Kullanım Alanları
Başta gübre olmak üzere, petrokimya, seramik, cam ve çimento sanayinde kullanılır.

7. Kükürt
Çıkarıldığı Önemli Yerler
1. Keçiborlu (Isparta)
2. Milas (Muğla)
3. Simav (Kütahya)
İşletildiği Yerler
Keçiborlu’daki kükürt madeni, ek rezervlerin bulunmaması ve derinlere doğru gidildikçe üretimin güçleşmesi nedeniyle 1996 yılında kapatılmıştır.
Kullanım Alanları
Gübre, barut ve ilaç endüstrisinde kullanılır.

8. Cıva
Çıkarıldığı Önemli Yerler
1. Ödemiş (İzmir)
2. Sarayönü (Konya)
3. Banaz (Uşak)
4. Gönen (Balıkesir)
İşletildiği Yerler
1. Ödemiş (İzmir)
2. Sarayönü (Konya)
Kullanım Alanları
Doğada sıvı halde bulunan tek metal elementtir.
İlaç ve boya sanayinde kullanılır.





9. Barit
Çıkarıldığı Önemli Yerler
1. Alanya ve Gazipaşa (Antalya)
2. Elbistan (Kahramanmaraş)
3. Muş
4. Eskişehir
Kullanım Alanları
Suda erimeyen bir madendir.
Nükleer tesislerde radyasyon sızıntısını önlemek amacıyla, çimentoyla karıştırılarak kullanılır.
Bowling, golf ve tenis topu yapımında kullanılır.

10. Manganez
Çıkarıldığı Önemli Yerler
1. Borkça  (Artvin)
2. Ereğli (Zonguldak)
3. Ceyhan (Adana)
Denizli Tavas'ta yeni yatakları bulunmuştur.
Kullanım Alanları
Demir - çelik sanayinde kullanılır.
Çeliğin aşınmaya karşı direncini ve sertliğini artırır.

11. Zımpara Taşı
Çıkarıldığı Önemli Yerler
1. İzmir
2. Manisa
3. Aydın
4. Muğla
5. Denizli
Kullanım Alanları
Elmastan sonra en sert mineraldir.
Kesici, törpüleyici, silici alet ve donanımların yapımında kullanılır.

12. Tuz
Çıkarıldığı Önemli Yerler
1. Tuz Gölü (%67)
2. Çamaltı Tuzlası (İzmir - Deniz suyunun buharlaştırılmasıyla)
3. Çankırı 5. Nevşehir 7. Kars
4. Yozgat 6. Erzurum 8. Sivas.
Kullanım Alanları
Kayatuzu kimya sanayinde kullanılır.
Karayollarında buzlanmaya karşı da tuz kullanılır.

13. Antimon
Çıkarıldığı Önemli Yerler
1. Balıkesir
2. Bilecik
3. İzmir
4. Kütahya
5. Tokat
6. Niğde
Kullanım Alanları
İlaç, seramik ve cam sanayinde kullanılır.

14. Feldspat
Çıkarıldığı Önemli Yerler
1. Demirci (Manisa)
2. Milas (Muğla)
3. Simav (Kütahya)
4. Çine (Aydın)
Kullanım Alanları
Cam, seramik ve boya sanayinde kullanılır.

15. Asbest (Amyant)
Çıkarıldığı Önemli Yerler
1. Bursa
2. İskenderun
3. Muğla
4. Erzincan
5. İzmir
6. Sivas
Kullanım Alanları
Yüksek sıcaklığa karşı dayanıklı bir madendir.
İtfaiyeci elbiseleri ve fren balataları yapımında kullanılır.

16. Mermer
Çıkarıldığı Önemli Yerler
1. Kapıdağı
2. Afyon
3. Balıkesir
4. Bilecik
5. Denizli
6. Bursa
Kullanım Alanları
Türkiye’de oldukça zengin mermer yatakları bulunur.
Önemli ihraç ürünlerimiz arasında yer alır.

17. Lüle Taşı
Çıkarıldığı Önemli Yerler
1. Eskişehir
Kullanım Alanları
Takı, pipo, biblo ve ağızlık vb. süs eşyaları yapımında kullanılır.

18. Oltu Taşı
Çıkarıldığı Önemli Yerler
1. Oltu (Erzurum)
Kullanım Alanları
Tespih, takı ve çeşitli süs eşyası yapımında kullanılır.

19. Volfram
Çıkarıldığı Önemli Yerler
1. Uludağ (Bursa)
Kullanım Alanları
Yüksek ısıya dayanıklı bir madendir.
Uzay sanayinde ve ampul yapımında kullanılır.

20. Manyezit (Magnezyum)
Çıkarıldığı Önemli Yerler
1. Balıkesir
2. Eskişehir
3. Kütahya
4. Konya
Kullanım Alanları
Yüksek sıcaklıklara dayanıklı, hafif ve dirençli bir metaldir.
Uçak ve demir - çelik sanayinde kullanılır.
Ateşe dayanıklı tuğla yapılır.

21. Boraks
Çıkarıldığı Önemli Yerler
1. Susurluk (Balıkesir)
2. Kırka (Eskişehir)
Kullanım Alanları
Boyacılık ve eczacılıkta kullanılır.

22. Kurşun – Çinko
Çıkarıldığı Önemli Yerler
1.Keban (Elazığ)
Kullanım Alanları
Akü imali, kablo izalasyonu, mühimmat (silah yapımı), diğer metallerde alaşım, boya ve kimyasallarda, benzin katkısı.